Taal in blokjes: lezen en spellen in kleuren

Door Caroline: Wat als lezen en spellen in kleuren kan?

Toen ik nog werkte op Curaçao heeft mijn ex-collega Mije Moret mij iets geleerd, wat ik nu nog elke week inzet. Ook in mijn werk als RT’er, heb ik genoten van deze methode en het materiaal en ik heb vele leerlingen lachend aan het werk gezien. En wat blijkt: het helpt ook nog in de ontwikkeling bij lezen en spelling!  In deze blog deel ik graag mijn ervaring met Taal in Blokjes (de F&L-methode®).

Onderzoek laat effecten en successen zien

Stichting Taalhulp, een landelijke stichting die gespecialiseerd is in onderzoek en behandeling van dyslexie, werkt al jaren met de Fonologische en Leerpsychologische (F&L) methode®. Dit is een methode ontwikkeld door Thalita Boumans. Specifieke kenmerken van de methode zijn o.a.: lezen en spellen worden aangeboden in een geïntegreerd systeem; er wordt gebruik gemaakt van een kleurcodering die de taalstructuur zichtbaar maakt; visualisatie staat centraal bij alle werkvormen; de training van het fonologisch bewustzijn wordt vanaf het begin geïntegreerd in alle werkvormen voor lezen en spelling; de spelling- en leesregels worden aangeleerd door middel van reeksen van klinker-medeklinker structuren. Onderzoek wijst uit dat deze methode effectief blijkt te zijn voor leerlingen met dyslexie en leesproblemen. De prestaties van de leerlingen gaan zodanig vooruit tijdens de behandeling, dat de kloof tussen de prestaties van hen en die van leeftijdsgenoten kleiner wordt. Dit geldt voor leerlingen van alle groepen. Meer over dit onderzoek kun je hier lezen.

De praktijk in groep 4

Om een goede kennis te hebben van deze methode, zou je eigenlijk de cursus moeten volgen. Gezien het feit dat ik op Bonaire zit, is dat lastig haalbaar. Ik weet daarom zeker dat ik nog lang niet alle kennis heb, die er is. Maar ik zal uitleggen hoe ik met Taal in Blokjes in de klas werk:
In groep 4 gebruiken wij Taal Actief voor spelling. We hebben twee spellinglessen per week, waar twee regels centraal staan. Dit thema zijn dat v\f, s\z en sch-\schr-.
De eerste les oefenen we klassikaal met de blokjes de nieuwe spellingsregel van de week. Alle leerlingen krijgen een setje met acht blauwe, twee gele, twee rode en twee groene blokjes. Ik zeg een woord voor en zij zeggen deze na. Dan ‘blokken’ zij het woord m.b.v. de grote Taal in Blokjes poster om te spieken welke kleuren de letters hebben. Sommige leerlingen hebben een eigen sticker op hun tafel, aangezien zij al kenmerken vertonen van grote lees-, spellingproblemen of dyslexie.
Ik laat na een minuut ‘blokken’ de juiste versie zien van het geblokte woord. We zeggen het woord letter voor letter, waarna zij het woord op hun wisbordje schrijven. Ik laat dan het woord op het bord zien. De betrokkenheid is hoog en de leerlingen schrijven over het algemeen het woord in een keer correct op hun wisbordje.

Voorbereiding op de moeilijkere spellingcategorieën

In het voorbeeld dat ik hierboven omschreven heb, zie je dat de kinderen nog veel aan het koppelen zijn (klank en kleuren). Het is van groot belang om dit op tijd te starten, zodat de leerlingen gewend zijn aan het materiaal. Wanneer we aan het eind van groep 4 de “jager-“ en “bakker-regel” gaan aanbieden, zijn de leerlingen gewend aan het materiaal en kunnen zij in zeer korte tijd een woord blokken. Door het gebruik van de blokjes, ZIEN de leerlingen wat de spellingregels “jager” en “bakker” nu precies doen met een woord.
Laten we de twee woorden ‘potten’ en ‘ramen’ als voorbeeld nemen. Als eerste zeg je het woord voor en de leerlingen blokken het woord zoals ze het horen: poten en raamen. Als je het woord potten of ramen in klankgroepen hakt, zien ze groen of geel aan het einde van de eerste klankgroep. Ze leren dat na een groen blokje een tweede blauwe komt, waardoor de tweede /t/ verschijnt in potten. Ze leren dat bij een gele klank, een geel blokje eraf wordt geschoten door de “gele jager”. Hierdoor verdwijnt de tweede gele /a/ in het woord ramen. Vooral het schieten van die jager vinden ze erg leuk, wat hen weer helpt om dit te onthouden! Doordat de regel nu duidelijk is door de visualisatie van deze regel, snappen zelfs de zwakste leerlingen hoe deze regel werkt en kan het grootste gedeelte van de klas deze regel zich snel eigen maken.

Lezen en spelling

In de RT-lessen die ik heb gegeven op mijn school, heb ik veel gebruik gemaakt van Taal in Blokjes bij zowel spelling als lezen. In combinatie met de map “Speciale leesbegeleiding” van Luc Koning, kon ik perfect de F&L-methode® inzetten. Maar de methode biedt zelf ook veel papieren oefenmateriaal aan! De leerling gingen aan de slag op het blad met de leescategorieën waar enkel de woordrijen staan. Door de klanken te kleuren, leren de leerlingen welke moeilijkheid in het woord zit. Door deze woorden ook te blokken en schrijven, wordt er een koppeling tussen lezen en spelling gemaakt. Wanneer we de tekst gingen lezen, konden we de woorden die de leerlingen moeilijk vonden kleuren. Op die manier waren ze extra alert bij dat woord en hielpen de kleuren hen de juiste klank te kiezen. Vooral wanneer de jonge leerling (groep 3/4) moeite heeft om de tweetekenklank te herkennen als één klank, in plaats van twee korte klanken, hielp dit erg goed.
Bij oudere leerlingen zag ik dat de F&L-methode® erg goed ingezet kon worden t/m groep 6. Ik had een zwaar dyslectisch meisje in de begeleiding, maar ik kan eerlijk zeggen dat zij zeer goed was geworden in spelling en de spellingsregels die zij moest toepassen. Het geluk dat van haar gezicht straalde, toen zij in een keer “aardappelkroketten” correct kon blokken/schrijven, herinner ik mij voor altijd. Het gevoel van autonomie is voor een kind met dyslexie, spelling- of leesproblemen uniek en extra speciaal. Daar doen we het voor!

Ben je blij met onze website? Via Onderwijswereld-PO.nl kun je bestellen bij Bol. Geeft ons een kleine commissie, terwijl het jou niks extra kost ?