Haalbare verwachtingen, en hoe je die schetst
Door Caroline: Hoe maak jij jouw verwachtingen duidelijk aan de groep die voor je zit? Deze blog geeft je één simpele tip, waarmee je de rest van het jaar volgens JOUW verwachtingen kan afmaken. Door je te houden aan drie stappen leg jij een duidelijke basis voor de leerlingen, waardoor zij kunnen voldoen aan jouw haalbare verwachtingen.
Haalbare verwachtingen: “Ze doen niet wat ik wil!”
Als intern begeleider heb ik halverwege het schooljaar wel vaker gehoord dat een kind niet doet wat er van hem verwacht wordt. Je komt dan in de klas om te kijken wat er aan de hand is. Wanneer je de klas bekijkt, zie je dat de leerkracht netjes en opgeruimd is. Je merkt dat de leerlingen goed in hun vel zitten en het naar hun zin hebben. Ze zitten gezellig te eten en kletsen wat met hun buren.
Maar dan, wanneer de leerkracht de opdracht geeft om de tassen weg te hangen, gaat het ‘fout’.
De leerkracht koppelt terug aan de leerlingen dat het niet ging zoals zij wilt. De leerlingen worden aangesproken op hun gedrag; ze liepen niet rustig, de tassen hangen niet allemaal aan de haak en vele bleven hangen op de gang in plaats van terug te komen naar hun plek.
Er was voor mij enkel een vraag die ik kon stellen: “Heb je dan gezegd hoe je het wilde?”.
Verwachtingen schetsen doe je niet “zomaar even”
We starten allemaal het jaar vol positiviteit en leuke nieuwe ideeën. De klas is ingericht, de schriften liggen netjes voorzien van naam op de stapel en de leerlingen staan te popelen om hun nieuwe leerkracht te ontmoeten. Stiekem kriebelt toch even de vraag vanbinnen: “Zou het me weer lukken dit jaar?”.
De eerste week start. Het is een zoektocht voor jou en de leerlingen. Waar liggen jouw grenzen, hoe duidelijk ben jij hierin en hoe pakken de leerlingen deze ‘nieuwe’ regels op? Aan het einde van de tweede week beginnen de leerlingen jouw regels en afspraken te testen. Kortom, het is nu aan jou om consequent te zijn. Maar hoe ben je dat nou eigenlijk? We hebben het allemaal meegekregen op de Pabo, maar wat is dat dan en hóé doe je dit?
Het fundament voor haalbare verwachtingen
Wanneer gaat het ‘fout’ in de klas? Wanneer de leerlingen niet doen wat jij wilt, is dat dan een fout of doen ze gewoon waar ze ruimte voor hebben gekregen? Voordat je de leerlingen aanspreekt op hun gedrag, denk even na over deze ene vraag: “Heb ik exact gezegd wat ik wilde zien?”. Waarschijnlijk hadden ze gewoonweg nog even jouw sturing nodig.
Bij ons in groep 8 staat een zeer bekwame groepsleerkracht, Vincent van Kampen, die het elk jaar weer voor elkaar krijgt om de groep naar een hoger niveau te brengen. Het lukt hem om die ene specifieke onrustige groep met zeer uiteenlopende problematieken toch “in het gareel” te krijgen. Leerkrachten vragen om collegiale consultaties bij hem in de groep en het is hem daarom gevraagd om in ons team te vertellen wat hij nou exact doet. Hij kan zijn stappen haarfijn uitleggen. Als je een huis gaat bouwen, dan start je niet met de muren en zet je er direct een dak bovenop. Je weet dat je als eerst je fundament moet leggen. Hier op Bonaire gaat dat zonder heipalen, aangezien we op een grote rots wonen. Hier doen we het daarom met een dikke laag diabaas (grove aarde), betongaas en cement. Zie dit vanaf nu maar als de drie basisbehoeften van je groep.
Vooraf
De diabaas; als eerste stort je de basis.
Dit zijn jouw verwachtingen die je hebt. Hoe klein ze ook zijn, benoem deze in je groep. Wil je dat de leerlingen ook terugkomen nadat ze hun tas hebben opgehangen? Benoem dit dan ook! We noemen deze stap de VOORAF.
Nu ik als leerkracht voor de groep sta, merk ik dat zelfs na weken in groep 4, de leerlingen dit nog steeds moeten horen. Ze willen zich graag gedragen, maar als jij de ‘diabaas’ niet duidelijk voor ze hebt gestort, nemen ze graag alle ruimte die je ze daarmee geeft. Hoe jonger de kinderen zijn, hoe langer je dit zal moeten blijven benoemen. Zeker na de vakanties zullen voor alle groepen deze simpele regels moeten worden herhaald.
Tijdens
Het betongaas; deze is voor extra versteviging.
Als we het voorbeeld nemen van de tas ophangen; jij vindt het vast, net als ik, ook fijn als de leerlingen rustig lopen. Dit benoem je dus vooraf. Tijdens de handeling ga jij op een plek staan waar je de leerlingen positief kan bekrachtigen in wat ze doen. Leerlingen die doen wat je hebt gevraagd, geef je een knipoog of een aai over de bol. Een korte actie of bekrachtiging is voldoende. De leerlingen die zich niet houden aan jouw verwachtingen spreek je aan. Richt je enkel op de regel/verwachting die jij hebt gegeven en vraag of deze leerling dit ook kan laten zien. Deze actie noemen we de TIJDENS.
Ik merk dat ik in mijn eigen lesgeven deze stap eerder nog wel eens over heb geslagen. Ik heb het afgelopen jaar ondervonden, dat deze misschien wel het belangrijkste is. De leerlingen moeten het gevoel hebben dat je ze ziet. In zowel hun positieve als wellicht negatieve gedrag. Let daarop op dat je deze stap blijft nemen!
Na
Het cement; de laatste laag die alles vast gaat houden op zijn plek.
Achteraf aan de activiteit bespreek je met de klas wat je hebt gezien. Probeer vooral te kijken naar de positieve kanten en richt je op de regel/verwachting die jij hebt benoemd vooraf. Deze laatste stap is de NA.
Dat je sommige leerlingen nog even moest herinneren kan je benoemen in de klas. Spreek je wens uit dat het de volgende keer nog meer leerlingen zal lukken. Dit is natuurlijk het ouderwets “reflecteren”. Wat deze stap bijzonder maakt, is dat je reflecteert op realistische verwachtingen. Jij hebt deze immers duidelijk uitgesproken naar de groep en dus mag je ook verwachten dat de leerlingen het gewenste gedrag laten zien.
Haalbare verwachtingen
Stel voor, zowel jezelf, als voor je groep haalbare verwachtingen. Voordat jij start met de dag, bedenk wat jij precies wilt. Hoe wil jij dat de dag verloopt en wat zie jij als wenselijk gedrag. De leerlingen hebben deze duidelijkheid van jou nodig. Zorg dat je goed voorbereid je dag start.
Elke dag, bij elke instructie de vooraf-tijdens-na benoemen kost je in het begin veel energie. Wanneer dit structureel handelen in jouw systeem zit, zal je merken dat de leerlingen het beter doen. Hoe ouder de leerlingen en hoe consequenter je de aanpak hanteert, hoe beter het zal gaan. Op een gegeven moment zal de TIJDENS minder nodig zijn. Je VOORAF en NA zal je veel moeten blijven inzetten, en bij jongere leerlingen het gehele jaar!
Geef jezelf ook wat ruimte en wees niet te streng jezelf. Als jij een keer iets niet benoemd hebt en de kinderen laten niet het gedrag zien wat je anders wel ziet; geef eerlijk toe dat je het vergeten bent. Deze kwetsbaarheid is ontzettend krachtig en zal de leerling aanzetten om zich ook kwetsbaar op te stellen naar jou toe.
Een duidelijk verhaal Caroline. Als oud-leerkracht ben ik volmondig met je eens.
Kinderen hebben die duidelijkheid nodig en daar plukken leerkracht en leerling de vruchten van.
Fijn schooljaar.