Schrijfonderwijs vormgeven

Door Marije: Een aantal weken geleden had ik een studiedag die in het teken stond van het schrijfonderwijs. Hier ging het specifiek over het aanbieden van schrijf- en stelopdrachten in het vaste aanbod. Op de school waar ik werk wordt gewerkt met sociaal culturele praktijken. Dit houdt in dat we een aantal weken aan een bepaald ‘thema’ werken dat aansluit op de beleving van de kinderen. De sociaal culturele praktijken worden doorgetrokken in alles wat we doen. Het is dus niet per se een vast moment op de dag dat je aan het thema werkt. Je kan ook een leesles geven die past bij het thema.

Houding tegenover schrijven

Het integreren van schrijf- en stelopdrachten is een traject waar wij nu schoolbreed mee bezig zijn. Wij worden in dit traject begeleid door Bea Pompert. Zij is gespecialiseerd in schrijfonderwijs voor de groepen 1 tot en met 8. Zij was ook aanwezig op onze studiedag en gaf ons handige informatie en tips om schrijven bij kinderen te stimuleren, ongeacht de leeftijd.

Als je tegen kinderen zegt dat ze een verhaal gaan schrijven, heb je altijd een aantal kinderen waarvan je het gezicht ziet veranderen. Er zijn veel kinderen die slechte associaties of ervaringen hebben met schrijven. Het is vaak iets dat moet en wat je alleen op school doet. Helaas zijn er weinig kinderen die regelmatig uit zichzelf een tekst zullen schrijven.

“Alles moet schrijven ademen”

De eerste en meteen grootste eye-opener is om schrijven op alle mogelijke wijzen te stimuleren. Als je er eens op gaat letten hoeveel je zelf opschrijft, is het bijna gek dat jijzelf zoveel schrijft en de kinderen bijna niet. Hoe vaak gebeurt het dat je iets moet onthouden en het daarom even op een post-it schrijft? Misschien wil een kind iets van thuis meenemen of iets vragen aan de ouders, laat het kind dan zelf een post-it schrijven om mee te nemen! Waarom zouden kinderen dit niet zelf doen?

Als leerkracht heb je een voorbeeldfunctie. Je kan de kinderen gemakkelijk meenemen in alles wat jij opschrijft. Wanneer we een filmpje kijken maar geen tijd hebben om hem helemaal af te kijken, schrijf ik vaak de tijd op het bord. Dit kan je bijvoorbeeld ook een kind laten doen.

Aansprekende materialen

Ik denk dat het zo onderhand wel duidelijk is dat je kinderen heel veel kan laten schrijven. Hierdoor wordt het voor de kinderen vanzelfsprekend en functioneel op dingen op te schrijven. Ze hebben natuurlijk wel de juiste (uitnodigende) materialen nodig om mee te kunnen schrijven. Achter in de klas heb ik een rekje staan met verschillende materialen, zoals gelpennen, glitterpennen, stiften, post-its, linialen en verschillende schriftjes. De kinderen mogen deze altijd pakken tijdens een schrijfopdracht of als zij even snel iets op een post-it willen schrijven om iets te onthouden. In hun la hebben ze allemaal een eigen ‘schrijfschrift’ of ‘verhalenschrift’. Hier mogen ze zelf verhalen inschrijven wanneer zij klaar zijn met het werk.

Leren vanuit spel

Zoals ik eerder al aangaf, is het imago van schrijven bij kinderen niet altijd even positief. Kinderen zijn vaak wel positief als het om spelend of bewegend leren gaat. Op de studiedag heeft Bea Pompert een mooi voorbeeld laten zien van schrijven en schrijfonderwijs vormgeven vanuit spel. Mijn collega van groep 5/6/7 en ik (groep 4) hebben deze opdracht ook in onze eigen groepen gedaan.

De opdracht was om op een groot blad (groter dan A3) een eigen onbewoond eiland te tekenen. De enige eisen die hierbij werden gesteld, was dat het een bovenaanzicht moest zijn en er geen mensen of dieren op getekend mochten worden.

Voor het introduceren van de opdracht gebruikten we een plaat uit het boek ‘Avonturen in letterland’ van Penny King. Hierin staat een plaat van een onbewoond eiland waar van alles op te zien is. De kinderen bekeken deze plaat in tweetallen om te zien welke verhalen zich allemaal kunnen afspelen op dat eiland.

Daarna begon het tekenen van het eiland. Voor mijn groep 4 was het al een hele uitdaging om het eiland met een bovenaanzicht te tekenen. We hebben voorbeelden opgezocht en op de stoelen gestaan om je eigen tekening van boven af te bekijken. Onbewust zijn ze hier ook nog eens bezig met rekenen.

In groep 4 hebben de kinderen na het tekenen een plan bedacht voor het spelen van een verhaal. Dit deden ze aan de hand van wie, wat, waar, probleem en oplossing. Kinderen zijn zo creatief in het bedenken van een fantasieverhaal!

Na het bedenken van het verhaal was het tijd om te gaan spelen. Elk kind mocht twee playmobil poppetjes en een diertje uitzoeken. Groep 5/6/7 is eerst gaan spelen en hebben daarna het verhaal opgeschreven aan de hand van wie, wat, waar, probleem en oplossing. Dit is afhankelijk van het niveau van jouw groep.

Tot slot kwam natuurlijk het schrijven. Hier hebben de kinderen echt wel minimaal twee dagen de tijd voor nodig. Het spel dat zij hebben gespeeld op hun eigen eiland, gaan ze nu vertalen naar het schrijven van een verhaal. Tijdens het schrijven houden de kinderen rekening met de opbouw: begin, midden, eind. Deze eisen kan je natuurlijk ook aanpassen op het niveau van jouw groep. Op het moment dat ik deze blog schrijf, zitten de kinderen midden in het schrijfproces. De resultaten van de teksten van mijn groep zal ik delen op mijn instagram account.

Hopelijk heeft deze blog over schrijfonderwijs vormgeven je wat inspiratie kunnen bieden of in ieder geval de mindset voor het schrijven een beetje kunnen veranderen. De komende periode zijn we in groep 4 t/m 7 nog druk bezig met schrijven. Laat het vooral weten als je meer inspiratie wil krijgen voor het vormgeven van schrijfonderwijs! Wie weet zie je deze dan terug in de volgende post of op mijn instagram account.