Leren schrijven

Welke stappen en welke hulp je biedt bij leren schrijven

Door Sylvia: Nu het schooljaar weer start, zijn er duizenden kinderen die gaan leren schrijven. Elke dag zullen er kinderen thuiskomen die trots aan hun ouders laten zien welke woordjes en letters ze die dag hebben geleerd. Er gaat een wereld voor ze open! Maar wat als het schrijven niet lukt?

Fijn motorische ontwikkeling

Schrijven is een van de moeilijkste motorische activiteiten die er is. Anders dan bij de grove ontwikkeling, gaat de fijn motorische ontwikkeling niet vanzelf. Kinderen waarbij de fijne motoriek nog niet goed genoeg ontwikkeld is, krijgen dus een flinke uitdaging voor hun kiezen wanneer ze starten in groep 3. En dat zijn veel meer kinderen dan we denken: voornamelijk jongens zijn motorisch vaak nog niet toe aan het leren schrijven. Wat lastig is, want ze zijn er cognitief waarschijnlijk wel aan toe. En leren lezen gaat sneller wanneer er tegelijkertijd geschreven wordt. Veel methodes kiezen er daarom voor om ook direct in groep 3 te starten met schrijven. Leerkrachten mompelen wel eens dat de achterstand waarschijnlijk wel weer ingehaald wordt gedurende het jaar. Maar kinderen die al met een achterstand beginnen, halen die niet zomaar meer in. Sterker nog: die wordt alleen maar groter, wanneer er niet de juiste aandacht aan wordt besteed.

Wanneer klaar om te leren schrijven

Onder de fijne motoriek valt alles wat bij het uiteinde van je lichaam hoort. Voeten, gezicht en vingers dus. De ontwikkeling loopt van binnen (de romp) naar buiten. De voeten, het gezicht en de vingers zijn de laatste stukjes motoriek van je lichaam die je goed onder controle krijgt. Om je vingers goed te kunnen bewegen, moet je dus eerst de motoriek van de buik, de schouder, de bovenarm, de onderarm en de pols ontwikkeld hebben. Dat zijn aardig wat gebieden.

Naast de beheersing van de fijne motoriek zijn er nog andere voorwaardes die goed ontwikkeld moeten zijn. Op een rijtje zijn dat:

  1. Een goede oogmotoriek (om de regels te kunnen aftasten)
  2. Een goede oog-hand coördinatie (zodat je hand gestuurd en gecontroleerd kan worden)
  3. Een gevoel voor ritme en maat (schrijven is een ritmisch proces)
  4. Een goed evenwicht (zodat je op je stoel kunt blijven zitten in een goede schrijfhouding)
  5. Een goede concentratie (focus op je werk is belangrijk, helemaal als je iets doet wat veel van je vraagt. Zowel cognitief als lichamelijk)
  6. Een goede ruimtelijke oriëntatie (vanwege een juiste bladindeling)

Hoe kinderen helpen bij het (leren) schrijven?

Gelukkig zijn er veel manieren om kinderen te helpen bij de fijne motoriek. Als het goed is, is er bij de kleuters al heel veel gebeurd. Niet alleen maar knippen en met kralen rijgen, maar tijdens het buitenspelen en de gymlessen is er veel aandacht voor de ontwikkeling van de arm en pols. Spelletjes waarbij je met een bal gooit bijvoorbeeld. Wanneer dit bij kinderen nog niet goed ontwikkeld is, kun je hier in groep 3 ook nog voldoende aandacht aan besteden. Stimuleer kinderen om tijdens het buitenspelen niet alleen te rennen, maar ook te tennissen, frisbeeën, lummelen, over te gooien met pittenzakjes en meer van deze activiteiten. In de klas kun je veel doen aan de polsontwikkeling, denk hierbij bijvoorbeeld aan materiaal als jojo’s. Heel leuk om even mee te spelen wanneer je de klas inkomt, of na de pauze.

Daarnaast helpt het als kinderen groot kunnen schrijven. Dus in plaats van schrijven in een werkboekje, kun je kinderen beter laten schrijven op A3 papier, met stoepkrijt op het schoolplein, op het whiteboard (of digibord) en in scheerschuim over de hele tafel. Ze kunnen dan hun hele arm gebruiken. Het vraagt natuurlijk wat van de leerkracht, maar je zult zien dat de kinderen die moeite hebben met het schrijven ontzettend vooruit gaan.

Drie niveaus

Idealiter werk je in 3 niveaus met schrijven. De eerste groep is motorisch klaar om te leren schrijven en kan werken in een werkboekje. De tweede groep laat je groot schrijven. De derde groep heeft vooral nog de ontwikkeling nodig vanuit arm en pols. Laat deze kinderen woorden stempelen, of met letters leggen. En daarnaast dus veel spelletjes spelen waarbij ze hun arm, pols en vinger motoriek trainen. Ook dit vraagt best een hoop organisatie talent van een leerkracht, maar kinderen kunnen in een korte tijd erg groeien. Dus wanneer je hier na de zomervakantie mee start, zal bijna iedereen na de herfstvakantie motorisch rijp zijn. En voor deze korte investering zijn kinderen (en de leerkrachten die volgen) je levenslang dankbaar!

Klassikaal

Omdat de fijne motoriek bij steeds meer kinderen een boost kan gebruiken (we doen helaas steeds minder met onze handen, dus kinderen worden steeds ‘onhandiger’), zijn de meeste activiteiten ook heel geschikt om klassikaal of in circuitvorm in te zetten. Dagelijks een half uurtje ‘Handengym’, zoals Hans Stroes dat noemt. Extra gymles, gewoon in de klas!

Tijdens de gymlessen kan er natuurlijk ook aandacht zijn voor de fijne motoriek. Het mooie hiervan is dat het weinig ruimte hoeft te kosten in de zaal. Ga dus in overleg met je gymdocent en vraag of hij/zij, voornamelijk de eerste weken, ook wat fijn motorische oefeningen voor de kinderen wil klaar zetten en of hij/zij eens extra aandacht aan die arm en polssturing wil schenken.

Dansen!

leren schrijven

Als laatste nog een tip: ga dansen in de klas. Er zijn heel veel liedjes op YouTube die geschikt zijn om te oefenen met de fijne motoriek. Liedjes als ‘Ik ben een kopje’, ‘Kuikentje Piep dans’ en ‘Het vliegerlied’ zijn van die liedjes. Je kan kinderen ook laten bewegen op muziek, zowel in de ruimte als op papier. Geef de kinderen een potlood, zet een liedje aan en laat de kinderen zelf bepalen wat voor bewegingen ze met dit potlood maken op hun vel papier. Al die krassen, cirkels en lijnen noemen we gewoon kunst ;-).

Laat een reactie achter