Blokschrift of verbonden schrift
Door Sylvia: deze vraag wordt jaarlijks wel eens gesteld door een team: ‘Moeten we de kinderen aan elkaar leren schrijven, of juist in blokschrift?’. Beide schriften kennen voor- en tegenstanders en iedereen heeft zo zijn eigen argumenten om voor een bepaald schrift te kiezen. Maar wat is nou eigenlijk beter?
Wat is verbonden schrift?
Verbonden schrift, is schrift wat aan elkaar verbonden geschreven wordt. Het is het ‘ouderwetse’ schrijfschrift: vroeger leerde iedereen zo schrijven. Hoewel het verbonden schrift vaak op elkaar lijkt, zie je toch verschillen in methodes. De t is een letter waarbij je dat verschil goed ziet. Sommige schrijven hem als de blokletter t, terwijl anderen hem schrijven als een stokje met een rondje erdoor. De letters in het verbonden schrift zijn zo gemaakt, dat je ze prettig door kan schrijven: de letters kunnen dus makkelijk met elkaar verbonden worden.
Wat is blokschrift?
Blokschrift is het losse schrift, wat eruitziet als de tekst die je nu leest. Blokschrift kent verschillen tussen de hoofdletters en de kleine letters, maar dit hoeft niet. Er zijn ook methodes die kiezen voor dezelfde vorm van de letter, zodat je elke letter maar een keer aanleert.
De voor-nadelen van blokschrift
Hoewel er weinig goede onderzoeken gedaan zijn naar de verschillen tussen beide schriften,
is er wel iets over te zeggen. Zo zijn de voordelen van blokschrift:
- Blokschrift is motorisch makkelijker aan te leren
- Er is minder tijd nodig om kinderen het schrift te leren
- De letters bestaan uit dezelfde bewegingen (rondje met een lange of korte stok)
De nadelen van blokschrift zijn de volgende:
- Er is een hogere kans om het omkeren van letters, omdat de letters meer op elkaar lijken (let wel: dit zou na groep 4 niet meer het geval moeten zijn voor het grootste deel van de kinderen)
- De kans is groter dat letters getekend worden in plaats van geschreven, omdat de vormen (een rondje met een orte of lange stok) snel hetzelfde zijn
- Er is een grotere kans dat kinderen de letters allemaal in een andere schrijfhelling schrijven
- Omdat de pen steeds opnieuw geplaatst moet worden op het papier, is het moeilijker om goed tussen de lijnen te schrijven
- Het is moeilijker om de juiste spatiering aan te leren, wat zorgt voor een onduidelijker schrift
- Kinderen leren het verbonden schrift niet herkennen en kunnen dit dus niet lezen Er wordt gezegd dat schrijven in blokschrift langer duurt, omdat de pen vaker van het papier getild wordt. Dit is echter niet bewezen.
De voor-nadelen van verbondenschrift
De voordelen van het verbonden schrift zijn:
- De spelling- en stelvaardigheden zijn hoger dan wanneer kinderen leren schrijven in blokschrift
- De kans op het omkeren van letters is kleiner
- De hersenen zijn harder aan het werk tijdens het schrijven van het verbonden schrift, waardoor er meer activiteit is. Ook verbetert de samenwerking tussen de linker- en rechterhersenhelft.
- Het stimuleert de fijn motorische ontwikkeling meer dan wanneer er in blokschrift wordt geschreven
- De ooghandcoördinatie wordt meer getraind, wat ook zorgt voor het ontwikkelen van een hoger denkniveau
- Het is makkelijker om op de grondlijn te blijven schrijven (vanwege de voortdurende beweging)
De nadelen van het verbonden schrift zijn:
- Je hebt meer tijd nodig om het aan te leren
- Kinderen hebben meer tijd nodig om het in te oefenen/te automatiseren
- De richtingsveranderingen bij de letters zijn lastiger te maken, net als de golfbewegingen bij de r en de z. Het verbonden schrift is mede daardoor motorisch een grotere uitdaging
‘Ze gaan later toch los schrijven’
Een argument om te kiezen voor het blokschrift is vaak ‘later leer je toch los schrijven’. Dit is niet helemaal waar: in een ideaal handschrift schrijf je ongeveer 3 letters aan elkaar en dan weer een stukje los. Je maakt zelf de logische verbindingen: de meeste mensen schrijven de e namelijk gewoon aan de d vast bij het woordje ‘de’. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die los leren schrijven, vanzelf gaan verbinden en dat mensen die verbonden hebben leren schrijven, vanzelf overgaan op los.
‘Voor dyslecten is blokschrift veel beter’
Ook dit is niet altijd zo. Sterker nog: uit onderzoek (let wel, er is maar weinig onderzoek gedaan!) bleek dat dyslecten het verbonden schrift beter konden lezen. Dit vanwege de verschillende vormen van de letters.
‘Kinderen die een slechtere motoriek hebben, kun je beter blokschrift leren’
Ook dit is niet altijd zo. Omdat het blokschrift makkelijker te ‘tekenen’ is, loop je het risico dat deze kinderen hun woorden blijven tekenen in plaats van leren schrijven. Niet voor alle kinderen die moeite hebben met de fijne motoriek, is het blokschrift een oplossing. Dit is persoonlijk.
‘Mijn zoon/dochter/neefje/zusje/achterbuurvrouw (vul verder zelf maar in) kon niets met
het verbonden schrift, maar wel met het blokschrift’
Dat kan. Het is natuurlijk altijd belangrijk om naar de kinderen te kijken. Er zijn kinderen die het blokschrift alleen maar tekenen: leer die alsjeblieft het verbonden schrift aan. Er zijn ook kinderen die echt niet uit de voeten kunnen met al die wisselende schrijfrichtingen in het verbonden schrift. Kwel die kinderen niet langer en leer ze alsjeblieft het blokschrift aan. Net als bij alles wat je doet in het onderwijs: kijk naar het kind en help hem op zijn of haar niveau.
Conclusie
En dat is ook meteen wat het is: het is persoonlijk. Een handschrift is iets heel persoonlijks en er is dus ook geen goed of fout. Dit geldt ook voor beide schriften. Er is helaas geen antwoord op de vraag wat beter is: blokschrift of verbonden schrift. Het ligt helemaal aan de keuzes die jullie als school maken. Hebben jullie als school weinig tijd (over) voor het handschriftonderwijs? Dan kun je beter kiezen voor blokschrift. Kinderen leren dit snel en het heeft weinig inoefening nodig. Het argument dat letters meer worden omgedraaid dan bij het verbonden schrift is zeker waar, maar dit is na groep 4 bij het overgrote deel van de kinderen niet meer het geval. Bij een enkeling zal het nog zo zijn, maar dat zijn de kinderen waar wellicht meer aan de hand is. Ook het nadeel dat de spatiering meer moeite kost bij het blokschrift is vaak alleen in de eerste twee jaar het geval: na groep 4 zie je dat kinderen dit eigenlijk gewoon beheersen. Heb je als school wat meer tijd op het rooster (over) voor schrijven? Dan is verbonden schrift wellicht de juiste keuze. Want de cognitieve voordelen zijn er wel degelijk. Echter: het verbonden schrift vraagt dus om voldoende inoefening en nogmaals: dit kost tijd. Dus, het antwoord op de vraag: ‘verbonden of in blokschrift schrijven?’ is alleen te beantwoorden wanneer je als team je visie duidelijk hebt. Als je weet welke keuzes jullie belangrijk vinden, dan weet je ook welk schrift daar bij past.
Wil je meer leren van Sylvia, meld je dan aan voor haar e-learning over bewegend leren.
Bewegend leren
Je wilt graag aan de slag met bewegend leren, en je kunt daarbij wel de juiste handvatten gebruiken. Dan is deze e-learning echt iets voor jou!
Sylvia, van Skills2Move, verzorgt op zeer kundige wijze deze e-learning. Er wordt gestart met een stevig theoretisch kader, welke direct aan de praktijk gekoppeld wordt. Zie het uitgebreide overzicht voor de verschillende lessen en onderwerpen. De e-learning is super praktisch ingericht. Bij iedere les ontvang je passende werkvormen om in je eigen klassenpraktijk uit te proberen. Bovendien ontvang je het boek Bewegend leren, een praktische handleiding voor het basisonderwijs.
Goed stuk!!