Verloren woorden

Soms, heel soms kom je thuis en is er een boek bezorgd dat zo intens mooi is, dat je er gewoon even van moet slikken. Vandaag was zo’n dag. Verloren woorden is zo’n boek.

“Er was eens een tijd waarin woorden begonnen te verdwijnen uit de taal van kinderen. Ze verdwenen zo geleidelijk dat bijna niemand het merkte. Ze verdampten als water op steen… In je handen houd je een bezweringsboek dat deze verdwenen woorden terug moet toveren. Dus: lees, spel, vind en vertel. Het gaat over dingen die we kwijt zijn, die we rijk zijn, die zich hebben verstopt, hebben ontpopt. Sommige woorden verhuld, anderen verguld…. En het bevat geen gedichten, maar beweringen die door de kracht van het hardop benoemen dromen en liedjes zullen oproepen. Die verloren woorden zullen terugbrengen naar onze verhalen, in het oog en in het hart.”
Nog nooit heb ik zo’n lang citaat uit een boek gebruikt. Nog niet eerder las ik een inleiding die ik als zo krachtig en poëtisch ervaren heb. En precies de spijker op zijn kop.

Juist vanavond hadden we het er met ons gezin over, dat de wereld steeds digitaler wordt, mensen meer op zichzelf lijken te zijn en meer binnen dan buiten lijken te zijn. Door die beweging dreigt er taal verloren te gaan, maar winnen we er tevens een andere nieuwe taal/woordenschat bij. Tegelijkertijd is er een ommekeer gaande. Zoeken mensen meer bewust de natuur op, leggen bij tijd en wijle de telefoon heel bewust aan de kant, en zoeken een ‘terug naar de basis’ op. Dit boek doet eigenlijk precies dat, met betrekking tot de natuur. Dieren en planten die in vergetelheid dreigen te raken, of misschien al geraakt zijn, worden op een zeer poëtische manier nieuw leven ingeblazen.

Dit boek is groot, bijna A3 formaat. Ieder gedicht wordt voorafgegaan door een spread (dubbele pagina), die voorzien is van een basic illustratie, aangevuld met gouden en anderskleurige letters, waarbij de anderskleurige letters samen de titel van het volgende gedicht vormen.
De titel van dit gedicht is altijd de naam van een plant of dier. De volgende dubbele pagina bestaat uit een gedicht op de linkerpagina en een gedetailleerde tekening op de rechter. Als afsluiting van ieder gedicht, vindt je op de derde dubbele pagina een grote afbeelding van het onderwerp in zijn omgeving. De beginletters van iedere regel in het gedicht, vormen van boven naar beneden gelezen ook weer de titel van het gedicht.

Wanneer je door middel van Close Reading werkt, is Verloren woorden een must-have je boekenkast. De gedichten, het hele boek overigens, hebben allemaal meerdere lagen. Je kunt ze met je leerlingen op meerdere manieren benaderen, en ook de illustraties daarin een rol laten spelen. Zonder probleem vul je er je verschillende sessies mee.
Ook kun je het boek prima inzetten om kinderen verder kennis te laten maken met poëzie. Wat voor soorten rijm herken je? Wat valt er verder op aan ieder gedicht? Kennen de kinderen nog meer verloren woorden? Ook kun je ze in de stijl van Verloren woorden een eigen gedicht laten schrijven. Al met al zijn de mogelijkheden zeer uitgebreid.
Laat je leerlingen ook zeker onderzoek doen naar de achtergrond van de auteur (RobertMacfarlane) die zichzelf ook wel woorden verzamelaar noemt. Ook de illustratrice, Jackie Morris, is interessant om te onderzoeken in het kader van het thema van dit boek ‘verloren woorden en natuur’.

We hebben het al wel door laten schemeren, maar Verloren woorden is echt een pareltje. Een andere vorm van poëzie, de diepere lagen, de mogelijkheden voor het onderwijs, maar zeker ook de illustraties zijn stuk voor stuk prachtig. Met liefde uit het Engels naar het Nederlands herschreven door Bibi Dumon Tak. Een kadootje dat Querido deze titel naar Nederland heeft gehaald! Je kunt Verloren woorden bestellen bij je loale boekhandel of via deze link.

Ben je blij met onze website? Via Onderwijswereld-PO.nl kun je bestellen bij Bol. Geeft ons een kleine commissie, terwijl het jou niks extra kost ?