De brede intake en wat we kunnen leren van Zweden
Brede intake: wat kan de leerling al?
Door Wendy: Als er een nieuwkomer wordt aangemeld op de basisschool is het extra belangrijk uit te zoeken wat deze leerling al kan, om zo goed in te kunnen spelen op wat de leerling nodig heeft. Je kunt daarvoor gebruik maken van de zogenaamde brede intake. Op scholen in Zweden hebben ze hier veel ervaring mee.
Intake
Nieuwkomers kunnen het hele schooljaar instromen op school. Een nieuwe, niet-Nederlandstalige leerling kan onder meer worden aangemeld door Vluchtelingenwerk of door de ouders/verzorgers zelf. Eerst wordt de leerling ingeschreven op de school. Als de ouders geen Nederlands spreken, is een tolk hierbij aan te bevelen. Dit kan ook een familielid of vriend van het gezin zijn, die al langer in Nederland is. Daarna is het belangrijk meer informatie over de leerling en het gezin te weten te komen, om zo goed te kunnen bepalen wat de onderwijsbehoeften zijn. Maar hoe kun je dat het beste doen?
Goed voorbeeld: Zweden
Voor de Master Expert Nieuwkomersonderwijs ben ik in 2018 met mijn docenten en studiegenoten op studiereis geweest naar Zweden. Niet zonder reden: in Zweden kwamen de afgelopen jaren zo’n 140.000 nieuwkomers te wonen. We brachten een bezoek aan de Språkcentralen in Malmö. Hier worden nieuwe meertalige leerlingen ingeschreven. Afhankelijk van hun leeftijd volgen ze daar 2 tot 6 weken onderwijs, een soort basisprogramma. Daarna wordt een leerling op een reguliere school geplaatst, waar het onderwijs volgt in de reguliere klas. De school en de leerling krijgen hierbij hulp van de Språkcentralen.
Om een goed beeld te krijgen van de kennis en vaardigheden die een leerling al heeft opgebouwd in de moedertaal, wordt in Zweden gebruikt gemaakt van ‘mapping’. Hiermee wordt het in kaart brengen van het niveau van de leerling bedoeld. Dat gebeurt door middel van gesprekken met de leerling en zijn/haar ouders, en toetsen. Dit alles vindt plaats met een tolk erbij. Het doel hiervan is om precies aan te kunnen sluiten bij wat een kind al kan en om te onderzoeken hoe het leren ging in het land van herkomst. De toetsen zijn landelijk en zijn grotendeels in de moedertaal. Er zijn lees- en rekentoetsen, maar ook in de zaakvakken wordt getoetst. Fouten die te maken hebben met de taalbarrière, worden niet fout gerekend. Het gaat echt om het uitgebreid in kaart brengen van de kennis, vaardigheden en het denkniveau van een leerling. Zo wordt de kans veel groter dat de leerling datgene aangeboden krijgt wat er nodig is. In overleg met de reguliere school kan zo een passend aanbod worden gerealiseerd.
Tips voor de intake
De Zweedse brede intake, hoe mooi ook, is nog wat stappen te ver voor de Nederlandse situatie. Maar er zijn wel tips uit te halen:
- Maak als dat mogelijk is gebruik van een tolk. Zowel de ouders, de leerling en de leerkracht kunnen dan veel beter duidelijk krijgen wat ze willen vragen en vertellen;
- Het is belangrijk te vragen naar de manier van leren in de moedertaal. Spreekt/schrijft de leerling goed in de moedertaal? Als dat niet zo is, dan zou het leren van een tweede taal ook moeilijker kunnen verlopen;
- Neem ruim de tijd om de beginsituatie te bepalen. Een nieuwe leerling moet nog wennen en zal mogelijk niet meteen al zijn kennis en vaardigheden laten zien. Houd bijvoorbeeld na drie weken een evaluatiegesprek met de ouders. Zij zijn dan ook wat meer gewend en hebben vertrouwen gekregen in de school, waardoor ze mogelijk meer durven/willen vertellen over hun kind;
- Bepaal van te voren wat je wilt weten. Kan het kind lezen en schrijven? Kent het Latijns schrift? Hoe zit het met de cijfers en het rekenniveau? Hoe gaat het op sociaal-emotioneel gebied? Op de site van LOWAN staan voorbeelden van intakeformulieren;
- Je kunt ook gebruik maken van intaketoetsen. Wij gebruiken de intaketoets van Horen, Zien en schrijven, maar er zijn er meer. Je kunt ook je eigen toetspakketje samenstellen, op basis van wat jullie als team willen weten van een leerling. Als het mogelijk is, laat dan de opdrachten uitleggen in de moedertaal van de leerling (bijvoorbeeld door een leerling die dezelfde taal spreekt). Zo vergroot je de kans dat de leerling de opdrachten begrijpt en dat eventuele fouten niet komen door de taalbarrière;
- Ik eindig met een open deur: stel de leerling en de ouders op hun gemak en zorg voor een veilige, rustige omgeving.
Bronnen om te raadplegen
Horen zien en schrijven
www.skolverket.se
https://www.poraad.nl/files/themas/school_kind_omgeving/ruimte_voor_nieuwe_talenten.pdf
Nieuwe leerling
Groepsvorming het jaar rond – maak van je klas een positieve groep
Verlang je naar een groep waarbij kinderen elkaar in hun waarde laten, respecteren, zelf problemen op kunnen lossen en bovenal zichzelf mogen en kunnen zijn? In deze online training nemen wij je een schooljaar lang aan de digitale hand mee om van jouw klas ieder jaar opnieuw een positieve groep te maken. Jet tweede jaar hou je toegang tot alle materialen en filmpjes, om ook je volgende groep weer goed te kunnen begeleiden. Al met al heb je dus 2 jaar lang plezier van je training!