Als het schrijven niet goed lukt
Sylvia geeft tips voor als het schrijven niet goed lukt
Door Sylvia: Elke leerkracht heeft wel eens een leerling in de klas gehad, waarvan het handschrift nog beroerder te lezen was dan het handschrift van je huisarts. En hoewel het ongelooflijk is dat leerkrachten die handschriften uiteindelijk kunnen ontcijferen, is het voor de leerling natuurlijk niet prettig. Want niet alleen de leerkracht heeft er moeite mee (in het begin van het schooljaar), maar ook ouders, familieleden en klasgenoten kunnen er geen wijs uit worden. En die superkracht die leerkrachten bezitten, bezitten anderen helaas vaak niet. Dus zo een leerling hoort net even te vaak dat zijn of haar handschrift onleesbaar is. Niet echt bevorderlijk voor zelfvertrouwen, plezier in schrijven of überhaupt fijn motorische oefeningen. Ik woon zelf samen met zo een oud-leerling. Ik mag zijn boodschappenbriefjes niet eens lezen, uit angst dat ik ga zeggen dat het onleesbaar is (terwijl zijn handschrift echt wel mee valt).
Kinderen met een fijn motorisch probleem zijn heel goed te helpen. Hoe? Dat leg ik uit in deze blog!
Startsituatie
Vorige keer heb ik een blog geschreven over hoe je kinderen meeneemt in het schrijfproces. Het liefst in 3 niveaugroepen, passend bij wat ze nodig hebben. De link naar de blog vind je hier, mocht je hem nog niet gelezen hebben. Stel dat de kinderen in groep 3 begonnen zijn met schrijflessen die passen bij hun niveau, dan zullen er weinig kinderen echt uitval vertonen in de klas. Dat zou in theorie natuurlijk het mooiste zijn. In de praktijk schrijven de meeste kinderen in 1 niveaugroep en zie je, voornamelijk vanaf groep 5 (wanneer tempo steeds belangrijker wordt en schrijflessen steeds meer op de achtergrond verdwijnen), echt grote verschillen in de schrijfvaardigheid van kinderen. Kinderen met een schrijfprobleem zijn, zoals ik al zei, goed te helpen. Om deze kinderen te helpen, moet je wel weten waar het probleem precies zijn. Grof zijn er 3 onderdelen waar kinderen op kunnen uitvallen.
1. Beweging
Dit is de grootste groep. Kinderen die moeite hebben met beweging, vallen uit op het maken van de beweging die nodig is bij schrijven. Deze kinderen schrijven waarschijnlijk vanuit hun arm of pols in plaats vanuit hun vingers. De groep die uitvalt op beweging, kun je goed helpen door de kinderen door te sturen naar een MRT’er of fysiotherapeut. Let op dat deze kinderen geen schrijfoefeningen gaan doen, daar help je ze niet mee.
Deze kinderen moeten echt hun motoriek nog dusdanig ontwikkelen en dat doe je vooral met spelletjes waarbij ze hun arm, pols en vingers bewegen. In 8 weken kunnen deze kinderen ontzettend vooruitgaan, wanneer ze de juiste hulp krijgen. Omdat deze groep zo groot is, raad ik aan om (gewoon tot in groep 8) elke schrijfles te starten met fijn motorische spelletjes. En dan geen spelletjes waarbij je in de lucht gaat schrijven o.i.d., maar echt spelletjes. Jenga, met tollen of jojo’s spelen, dokter Bibber, domino, bordspelletjes… Al deze fijn motorische oefeningen zorgen dat de beweging steeds makkelijker gaat en het schrijven daardoor ook.
Werkbladen kunnen bij deze groep, maar let er dan op dat je bladen geeft waarbij je bewegingsoefeningen aanbiedt. Het maken van vormen heeft alles te maken met beweging, dus ook deze bladen zijn geschikt. Nog een laatste tip: laat deze kinderen, wanneer je ze werkbladen laat maken, zowel groot als klein schrijven. Geen lijntjes overtrekken, maar gewoon met hele arm en alleen vingers laten ervaren hoe verschillende bewegingen (zoals rondjes of rechte strepen) voelen.
Overigens is beweging niet alleen een onderdeel waar de meeste kinderen op uitvallen, het is ook het gebied wat voor ruimte en vorm gaat. Kinderen kunnen op meerdere gebieden hulp nodig hebben. In dat geval start je altijd met beweging, daarna ga je pas met bijvoorbeeld de vorm aan de slag.
2. Ruimte
Kinderen die uitvallen op het onderdeel ruimte, hebben moeite met bijvoorbeeld bladverdeling en recht op een lijn schrijven. Mensen die handschriften lezen, kijken veel naar hoe jouw bladverdeling is. Er zijn theorieën dat kinderen die uitvallen op ruimte, ook psychisch niet lekker in hun vel kunnen zitten. Nou is dit ook iets wat eigenlijk pas goed kan worden gelezen vanaf het moment dat je handschrift ‘eigen’ is, wat vaak rond je 18e zo is. Wel al een paar aanwijzingen: klein schrijven kan betekenen dat je je onzeker voelt, terwijl groot schrijven (van die dikke letters die pubers vaak gebruiken) vaak betekent dat je je eigen ik centraal stelt. Past natuurlijk ook wel bij pubers… 😉
Bij het onderdeel ruimte kun je oefeningen doen, waarbij kinderen zowel groot als klein schrijven. Laat ze bijvoorbeeld tussen lijnen schrijven, van groot naar klein (of juist andersom), tussenruimtes van letters kleuren (of tussen woorden een o schrijven, wanneer de woorden te dicht op elkaar staan) en bespreek zeker hoe een bladindeling eruit ziet (links beginnen, volgende regel recht onderaan de bovenste etc.).
3. Vorm
Het laatste gebied waar kinderen op kunnen uitvallen is ‘vorm’. Dit betekent dat kinderen moeite hebben met het schrijven van de letters zelf. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een kind de punten op de i altijd vergeet, of bij de t geen streepjes schrijft. Bij deze groep kinderen mag je zeggen dat ze kritischer naar hun eigen werk moeten kijken en dit is de groep kinderen die wel gebaat is bij extra schrijfoefeningen. Deze kinderen moeten letters opnieuw leren, dus veel extra herhalen.
Bespreek met deze kinderen hoe letters zijn opgebouwd, hoe de juiste schrijfwijze is, laat ze dit zelf ook mondeling veel herhalen en laat ze kritisch kijken naar hun eigen werk. De vraag: “welke letter vind je het mooiste?” is niet genoeg, vraag deze kinderen “waarom vind je deze letter het mooiste?”. En voor kinderen die veel te snel schrijven daardoor fouten maken in letters: geef ze oefeningen waarbij ze aan de slag gaan met hun concentratie, maar ook oefeningen waarbij ze de tijd moeten nemen (laat ze bijvoorbeeld een letter overschrijven in precies 20 seconden). Nog een kleine tip: (spiegel)figuren afmaken, Mandala’s kleuren en met kalligrafeer- of kroontjespen schrijven dwingt ook tot rust en vinden kinderen vaak leuker dan alleen maar letters overschrijven. Oh en handletteren is ook leuk om met deze groep te doen!
Hoe bepaal je waar kinderen op uitvallen?
Wanneer je merkt dat kinderen moeite hebben met schrijven, raad ik je aan om ze door te sturen naar een MRT’er die ook scholing heeft gehad in fijne motoriek. Zij weten hoe ze de handschriften van kinderen moeten bekijken en doen onderzoeken om te ontdekken op welk gebied een kind het meeste hulp nodig heeft. Kinderen kunnen in 8 weken tijd al vooruitgaan, dus zo een traject hoeft helemaal niet heel lang te duren. Wacht niet te lang met doorsturen, want het schrijven gaat echt niet vanzelf beter (het zal alleen maar moeilijker worden).
Zelf kun je natuurlijk handschriften een beetje globaal bekijken: kinderen die vaak uitschieten met letters vallen bijvoorbeeld uit op beweging, kinderen die schuin op bladzijdes schrijven hebben hulp nodig bij ruimte en kinderen die letters niet afmaken vallen uit op vorm. En nogmaals: de grootste groep kinderen valt uit op beweging, dus daar help je een kind altijd mee.
Aan de slag
Wanneer je in de klas aan de slag wilt, maar niet alleen maar spelletjes wil doen, is het nog een idee om lemniscaten met kinderen te tekenen (achtjes). Laat ze deze bewegingen een paar keer herhalen, zodat ze het gevoel van deze achtjes goed voelen. Van deze achtjes kun je allerlei beesten maken. Kinderen vinden dat hartstikke leuk en het kost weinig tijd (ik doe het vaak als tussendoortje even).
Verder kun je natuurlijk onderdelen uit alle gebieden gebruiken, want ook kinderen die uitvallen op beweging vinden het leuk om eens met kroontjespen te schrijven. Dus: je volgende schrijfles bestaat uit een start waarbij de kinderen aan de slag gaan met hun lichaam (Kuikentje Piep dans op YouTube), als opwarming teken je een achtjesbeest, in de schrijfles schrijven de kinderen met kroontjespen in hun schrijfschrift en als afsluiter tekenen ze lijnen en kronkels op een stuk papier en maken zo een fantasiedier. Is het resultaat mooi? Waarschijnlijk niet. Zijn de kinderen vooruitgegaan met schrijven? Zeker weten!
Beste medewerkers,
vanuit onze kleine stichting Lisalaam helpen we kwetsbate deelnemers o.a. met hulp bij hun schoolwerk. De ouders/verzorgers hebben laag inkomen.
Nu lopen we vast. Meisje 10 jaar groep 6 concentreert zich slecht, schrijft onleesbaar en is langzaam lerend.
De school wil alles zelf in de hand houden. Ze willen niet dat wij ons er mee bemoeien. Het is zo als het is.
Moeder spreekt en leest moeizaam Nederlands en begrijpt ook niet alles. Wat raadt julie aan ivm concentratie en netjes schrijven daar gaan we nu maar mee aan de slag
[…] Onderwijs-PO.nl. (2020, september 9). https. Opgehaald van http://www.onderwijswereld-po.nl: https://www.onderwijswereld-po.nl/motoriek/als-het-schrijven-niet-goed-lukt/ […]