Voorbereidende leesactiviteiten in groep 1 en 2
Door Anouk: In een van mijn vorige blogs schreef ik over effectief leesonderwijs in groep 3,4 en 5. Hierbij heb ik veel kennis gehaald uit het boek: ‘Handboek technisch lezen in de basisschool – Instructie en didactiek in de doorgaande lijn’ van Karin van de Mortel en Aafke Bouwman. In deze blog beschrijf ik wat ik verder uit dit boek heb gehaald. Ik haal hierbij de voorbereidende leesactiviteiten in groep 1-2 aan. In het blog van morgen beschrijf ik effectief leesonderwijs aan leerlingen die AVI E5 hebben behaald.
Het fundament voor het leren lezen
In de kleuterperiode wordt het fundament gelegd voor het leren lezen. Wat is er nodig om leerlingen in groep 1 en 2 voor te bereiden op een goede leesstart in groep 3? Het domein ‘ontluikende en beginnende geletterdheid’ is bepalend voor een goede leesstart in groep 3. Het is van belang dat er een gevarieerd en kwalitatief hoogstaand taalaanbod is. Kenmerken van een gevarieerd, kwalitatief hoogstaand taalaanbod zijn: spel, verhalen, betekenisvolle teksten en een veilige omgeving waarin leerlingen gemotiveerd worden. Het is van belang om doelgericht te werken. Jonge leerlingen hebben een betekenisvolle context nodig. De volgende kennis en vaardigheden zijn belangrijk voor een goede leesstart in groep 3:
- Een goede mondelinge taalvaardigheid. Leerlingen spreken op eigen initiatief en zijn in staat zich duidelijk verstaanbaar te maken. Daarbij gebruiken ze ook langere en samengestelde zinnen.
- Een goed ontwikkeld fonemisch bewustzijn. Het gaat dan om het kunnen synthetiseren van klanken in een woord, het isoleren van klanken in een woord, het toevoegen, weglaten of vervangen van klanken in een woord en het analyseren van klanken in een woord.
- Het kunnen schrijven van de eigen naam.
- Een passieve en actieve woordenschat van ongeveer vierduizend woorden.
- Voldoende scoren op kritisch luisteren.
- Het hebben van een zelfstandige werkhouding. Leerlingen doen mee met de instructie en oefeningen, starten direct na de instructie met de opdrachten, maken deze volgens af en weten (aan de hand van een planning) wat de vervolgactiviteiten zijn.
- Letterkennis: de actieve beheersing van ongeveer 15 letters.
Voorbereidende leesactiviteiten in groep 1-2: Een kijkje in de praktijk
Zoals eerder genoemd is het belangrijk dat er een gevarieerd, hoogstaand taalaanbod is. Zorg voor spel, verhalen, betekenisvolle teksten in een veilige omgeving waarin leerlingen gemotiveerd worden. Zo kunnen leerlingen optimaal, vanzelfsprekend en gemotiveerd leren klanken en letters te gebruiken. Hieronder enkele voorbeelden van voorbereidende leesactiviteiten in groep 1-2:
- Meespelen in de huishoek: Speel mee in de huishoek. Ga samen op zoek naar spullen die rijmen (bijv. mag ik van jou de pet op het bed?). Op deze manier laat je eindrijm beklijven;
- Het groepsboek: Zorg dat leerlingen weten dat je iets op kunt schrijven als je iets wilt vertellen. Maak een groepsboek waarin staat wat leerlingen willen delen. Bijvoorbeeld een werkje wat ze hebben gedaan, iets wat ze hebben geleerd of hoe fijn ze hebben gespeeld;
- Taalpoppen: Expertisecentrum Nederland heeft taalpoppen ontwikkeld. Elke taalpop spreekt een eigen taal. Zo deelt Lotte Langzaam de woorden op in klankgroepen (groep 1+2). Thijs Rijm past eindrijm toe (groep 1+2). Victor Vrolijk past beginrijm toe (groep 2). Klaas Klank analyseert auditief op klankniveau j/a/s (groep 2+3). En tot slot is er de Lettervlinder. Deze vingerpop maakt de koppeling tussen mondelinge en geschreven taal duidelijk. Ze is gek op letters en woont in een eigen huisje bij de lettermuur. Soms komt ze aangevlogen om met letters aan de slag te gaan.
Morgen kun je verder lezen. Dan gaat het over wat je kunt doen met leerlingen die AVI E5 hebben behaald!
Online professionalisering bij Close Reading
Begrijpend lezen is een belangrijke vaardigheid voor leerlingen. Toch blijven vaak de resultaten van begrijpend lezen achter wanneer we deze vergelijken met de hoeveelheid tijd die we er aan besteden. Bij de verschillende methodes voor begrijpend lezen staan diverse strategieën centraal. Bij Close reading wordt een prentenboek of tekst centraal gesteld, en wordt er samen met de leerlingen gekeken naar hoe deze tekst echt begrepen en doorgrond kan worden. We starten op maandag 7 maart 2022. Zie de werkwijze om te zien hoe de praktische invulling eruit zal zien.