Topografie leren kan ook anders
Door Tineke: Groningen – Hoogezand-Sappemeer – Winschoten… Topografie is rijtjes leren. Dat was vroeger al zo en omdat we geen goede alternatieven hebben is dat nu veelal nog steeds zo. Topografie is weliswaar ingebed in het grotere geheel van Wereldoriëntatie, maar het aanleren van de meeste landen, steden en rivieren lijkt nog steeds een kwestie van stampen.
Utrechtse onderzoekers adviseren echt om tijd en aandacht te besteden aan het geven van achtergrondinformatie bij steden, omdat plaatsnamen met context beter blijven hangen. Ook Cito heeft die aanbeveling gedaan. Het is een raad die ter harte wordt genomen in steeds meer methodes, maar vaak komen we handen en uren te kort. Topgrafie leren blijft daardoor echter vaak iets dat thuis gebeurt.
Probeer ouders te stimuleren het leren van topo voor hun kind leuker én effectiever te maken. De kans is groot dat de kennis daardoor nog beter (én langer) blijft hangen ook.
Maak gebruik van post-its
Door gebruik te maken van post-its kun je veelvuldig oefenen en herhalen. Daarnaast leer je kinderen de cijfers op het oefenblad los te laten.
- neem de te leren provincies, werelddelen, plaatsnamen en wateren over op verschillende kleuren post-its;
- orden ze om de rand van het oefenblaadje zonder cijfers;
- kies een categorie en begin met wat je al weet! Plaats deze post-its op de kaart en ga door totdat alle post-its (met of zonder spieken) een plek op de kaart hebben
- ga verder met de andere categorieën (wereld delen, wateren etc.)
Ezelsbruggetjes voor topografie
Kijk eens naar de grote plaatsen op een kaart van Noord-Brabant, die kinderen (in groep 6) moeten leren. Je ‘leest’ ze min of meer van links naar rechts: Bergen op Zoom, Roosendaal, Breda, Tilburg, ‘s-Hertogenbosch, Oss, Eindhoven, Helmond.
De zin ‘Boerenzonen roepen ‘boe’ tegen shit-ossen, echt Hema!‘ is een ezelsbruggetje met de beginletters van de te leren plaatsen. Op deze manier vallen voor bijna alle plaatsen, of provincies of landen wel ezelsbruggetjes te bedenken. Hoe gekker de zin, hoe beter te onthouden. Op https://www.ezelsbruggetje.nl/aardrijkskunde. vind je vele voorbeelden.
Een waarschuwing is hier op zijn plaats: hoewel topo leren voor een toets met dit soort ezelsbruggetjes een fluitje van een cent wordt, is deze methode niet voldoende om de topografische kennis echt goed en grondig in het langetermijngeheugen op te slaan. Om dat te bereiken, moet er intensiever met de stof worden geoefend.
Gebruik duidelijke kaarten!
Nog altijd geven we kinderen vaak onduidelijke, zwart-wit gekopieerde kaartjes uit de lesmethode mee naar huis om hun topo te leren. Provinciegrenzen zijn amper zichtbaar, het hele land is een grote brij van verschillende tinten grijs, waarin steden en rivieren nauwelijks te onderscheiden zijn. Dat maakt het leren er niet gemakkelijker en zeker niet leuker op.
Zorg zelf voor goede kaarten en kopieën. Neem hier eens een kijkje: https://www.citotoets-oefenen.nl/werkbladen/topografie/cito-100, maar adviseer de ouders te overwegen een mooie atlas te kopen, zoals je Junior Bosatlas van Noordhoff Uitgevers (die van de Grote Bosatlas). In deze atlas staan alle topo namen van de basisschool op superduidelijke kaarten. Daarnaast staat er allerlei extra informatie en oefenstof in de Junior Bosatlas, die hun kind helpen om de wereld ‘in de bol’ te krijgen.
Duidelijke kaarten op internet
Duidelijke kaarten vind je ook op de website Topografieindeklas.nl. Zoals de naam al aangeeft, maken meerdere scholen in Nederland gebruik van deze website. Daarnaast is de site is ook bedoeld om thuis topo mee te oefenen. Je kunt er topografische kaarten downloaden in een mooi topo-oefenboekje of (tegen verzendkosten) een gedrukt exemplaar bestellen. Topografie in de Klas is gebouwd op basis van een duidelijk didactisch model met als belangrijkste doel het creëren van een duurzame ‘mental map’. Niet leren voor een toets maar voor de lange termijn. Het, met behulp van een atlas, invullen van een Topografieboekje is daar een essentieel onderdeel van.
LET OP! De topotrainer van Topografie in de Klas werkt op elke computer en laptop en is absoluut een aanrader als het om topo oefenen gaat. Een nadeel is dat je niet precies de leerstof afgebakend kunt instellen zoals het voor de toets moet worden geleerd. Wil je bijvoorbeeld alleen Zuid-Nederland of Oost-Europa leren, dan kan dit niet.
De makers van Topografie in de Klas hebben hier bewust voor gekozen: “Het is belangrijk dat een leerling een totaalbeeld ontwikkelt van Nederland, van Europa en van de Wereld. Wanneer er bijvoorbeeld gekozen wordt om Afrika en Zuid-Amerika apart te behandelen ontstaat er een risico dat een leerling wel in staat is alle landen in Afrika aan te wijzen, maar Afrika zelf niet op de kaart weet te vinden. Met andere woorden: er leerling ontwikkelt geen totaalbeeld en zijn ‘mental map’ blijft geografisch beperkt tot regio’s.”
Tik de spijker op zijn kop.
Elke provincie of land heeft zijn eigen vorm. Ze zijn goed uitvoerbaar in de spijkerplank versie. Je kunt er verschillende kanten mee op. Denk bijvoorbeeld aan het verdelen van de provincies van Nederland/ Werelddelen onder de klas. Elke leerling maakt thuis of op school een versie en gaat vervolgens wetenswaardigheden toevoegen: steden, rivieren, pretparken etc. Na verloop van tijd kunnen leerlingen gegevens uitwisselen. Door het houden van presentaties, zelf gemaakte vragen kaarten of een escaperoom met vragen. Wisselen van provincies kan natuurlijk ook. Houd bij het invullen van een provincie of land de CITO 300 in je achterhoofd.
Puzzelen loont
Hoewel niet elk kind direct staat te springen om puzzelend aan het leren te slaan, heeft onderzoek uitgewezen dat het loont. Herhalend bezig zijn met puzzelend leren gaat als volgt: de eerste keer letten de kinderen op de puzzel, de tweede keer op de puzzel en de inhoud en daarna letten ze vooral op de inhoud.
Je kunt voor kant (zie foto) en klare puzzels kiezen en natuurlijk zelf versies maken. Deze zijn o.a. te vinden op de facebookpagina: bovenbouwwereld.
-
Klaarkaarten€12,95 – €32,38 incl. BTW
-
E-book 40 werkvormen voor Close Reading€12,95 – €32,38 incl. BTW
-
Online professionalisering bij Close Reading€24,90 incl. BTW