Wanneer je al kunt lezen

Veel leerkrachten zullen die herkennen. Kinderen die starten in groep 3 en al kunnen lezen. Hoe ga je deze kinderen een passend aanbod aanbieden? Hoe kun je ze uitdagen en het hetgeen ze al kunnen compacten?

Verwachtingen

Een (hoog)begaafde leerling heeft hoge verwachtingen van groep 3. Nu gaat het gebeuren. Nu ga ik leren. Wacht dan ook niet te lang met het aanpassen van je lesaanbod voor deze leerling.

Loslaten

Het eerste wat van jou als leerkracht wordt gevraagd en wat we vaak als leerkracht ook het moeilijkst vinden is loslaten. Het loslaten van de methode, het loslaten van de werkboekjes met opdrachten, etc. Het is fijn om bij deze fase hulp te hebben. Er samen voor te staan. Dit kan de IB’er, duo-collega, andere leerkracht van groep 3, specialist HB, etc.

Niveau bepalen

Om het lesaanbod aan te passen aan het niveau is het belangrijk om te weten waar de leerling staat. Dit kan bijvoorbeeld door vooruit te toetsen. Veilig Leren Lezen sluit ieder thema af met een leestoets. Deze zou je ook vooraf af kunnen nemen om te kijken wat de leerling al beheerst. Hierdoor weet je wat de leerling al beheerst en waar nog inoefening nodig is, zodat onnodige herhaling kan worden voorkomen.

Compacten

Als je weet wat het niveau is van de leerling, kun je gaan kijken wat de leerling wel en niet hoeft te doen tijdens een kern. Denk hierbij aan de volgende richtlijnen van wat je wel aanbiedt:

• Verkorte instructie: Is deze nodig of kan de leerling deze ook overslaan?
• Introductie van een nieuw thema: Laat de leerling deze in principe altijd meedoen. Deze activiteit dient vaak als inleiding, activeert aanknopingspunten tot opdrachten en relevante begrippen worden actief aangeboden.
• Belangrijke leerstappen: Houdt hierbij rekening met de leerlijnen geldend voor een specifiek domein. Belangrijke leerstappen zijn bijvoorbeeld het voor het eerst aan bod komen van een begrip/notatiewijze.
• Moeilijkere verrijkingsstof: Veel methodes bieden zelf verrijkingsstof. Denk aan het Zon programma van VLL, uiloopopdrachten of de *** opdrachten. Zijn deze opdrachten echter wel van een hogere moeilijkheidsgraad? Wees kritisch en houdt het niveau van je leerling voor ogen bij het beoordelen hiervan.
• Activiteiten op tempo: Heeft de leerling hier behoefte aan? Wat is zijn of haar tempo?
• Betekenisvolle activiteiten: Deze opdrachten zijn vaak gericht op generalisatie en transfer. Activiteiten om te ontdekken en te onderzoeken. Zeker de moeite waard om de leerling hieraan mee te laten doen.
• Activiteiten gericht op metacognitie: Reflectieve opdrachten die inzicht geven in het eigen handelen. Ook deze zijn belangrijk voor de ontwikkeling van bijvoorbeeld een goede werkhouding.

Door te compacten zal de leerling zowel klassikaal, individueel als in kleine groepjes aan de slag gaan. Waak er voor dat de leerling veel zelfstandig moet werken. Ook de (hoog)begaafde leerling heeft instructie nodig voor het uitdagende lesaanbod. Kan hij of zij het zonder instructie en/of begeleiding, dan zal het niveau nog steeds niet passend zijn.

Verrijken

Veel leesmethodes werken vanuit een thema. Begin het thema met een brainstorm. Waar denken de kinderen aan bij een thema? Welke vragen roept het op? Betrek de leerlingen bij dit proces. De (hoog) begaafde leerling heeft behoefte aan autonomie en door ze te betrekken in het proces en product kunt je hier aan tegemoet komen. Verrijken hoeft niet te wachten tot de leerlingen andere vaardigheden heeft geleerd in groep 3 zoals het zitten aan een tafeltje, het goed vasthouden van een potlood, etc. Werkhouding en vaardigheden die daar bij horen zijn ook te oefenen met het verrijkende materiaal dat je aanbiedt. Voorbeeld: Denk bijvoorbeeld aan het thema museum. Wie is wel eens in een museum geweest? Hoe ziet dit er uit? Wat zie je? Denk bijvoorbeeld aan informatiebordjes, een audiotour, speurtocht voor kinderen, plattegrond, etc. Je kunt het thema niet zo ruim mogelijk nemen. De informatie die je als leerkracht uit een brainstormsessie krijgt, kun je verwerken in activiteiten voor een keuzekast, maar ook als les vervangend materiaal voor de (hoog)begaafde leerling.