Eigenaarschap: “Zoek t uit!”

Door Jacqueline: Eigenaarschap en autonomie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op de Pabo hebben we geleerd dat de mens drie basisbehoeften kent: relatie, competentie en autonomie. Dat geldt ook voor kinderen. Die gaan op onderzoek uit zodra ze de ruimte krijgen. Ze zijn nieuwsgierig, ze pakken hun eigenaarschap maar al te graag. Als we ouder worden, houden we daar vaak zo maar mee op. Waarom eigenlijk?

Autonomie

Eigenaarschap en autonomie

Ruim 10 jaar geleden wees een collega me achteloos op een grote kartonnen doos en zei: “Jacqueline, je muizen zijn binnen”. Ik heb haar glazig staan aankijken. “Mijn muizen? Jullie muizen zul je bedoelen. Pak er een, neem ‘m mee naar je klas en sluit ‘m aan. Als het niet lukt, dan hoor ik het wel.” Kortom, de beleefde variant van: “Zoek ‘t uit!” Een aantal collega’s reageerde verbaasd. Hoezo, moesten ze zelf de muizen vervangen? Ik was toch de ICT-er op school? Natuurlijk lukte het iedereen om hun muis te vervangen. Zo moeilijk is dat niet (competentie) en wie weet hebben ze elkaar geholpen (relatie), prima toch?

Toen ik niet lang daarna begon als bovenschools ICT-coördinator, dacht ik dat op den duur veel van mijn ICT-taken zouden verdwijnen. Ik ging er heel optimistisch van uit dat de meeste leerkrachten hun ‘achterstand’, gedreven door nieuwsgierigheid naar de mogelijkheden, wel zouden wegwerken. Dat viel een beetje tegen. De achterstand werd eigenlijk alleen maar groter. En niet alleen bij ervaren leerkrachten. Tijdens een congres over ICT op school ontdekte ik hoeveel tijd er op de PABO werd vrijgemaakt om te leren omgaan met een digibord. Nul. Helemaal niks. Terwijl er op dat moment op mijn scholen er in elk lokaal al eentje hing en wij daarin alles behalve een voorloper waren…

Dat was alweer even geleden. Maar tussen ons gezegd en gezwegen: ik verbaas me soms nog steeds over hoe leerkrachten omgaan met ICT. Onlangs irriteerde een collega zich er aan dat leerlingen in een bepaald programma nog niet waren overgezet naar de nieuwe klas. Of ik er even naar wilde kijken. Omdat het een nieuw programma was zei ik “Oké” in plaats van “Zoek het uit” en ontdekte dat je de leerlingen met 2 muisklikken kon koppelen aan de nieuwe klas/leerkracht. Had ik maar wél “Zoek het uit” gezegd. Dan had ze het zelf ontdekt, had ze het zelf gedaan, was het haar gelukt en was ze vanaf dat moment eigenaar geweest van die applicatie. Ze was zelfredzaam geworden.

We doen het elke dag met onze leerlingen; stimuleren ze om te ontdekken, maken ze zelfredzaam. Leren ze die eerste stap te zetten. Ook als ze op onbekend terrein komen en niet precies weten wat ze moeten doen en wat hen te wachten staat. Nee, we laten ze niet aanmodderen maar we durven ze wel los te laten. We geven en gunnen ze autonomie. Ze kunnen verbazingwekkend veel zelf. En dat geldt ook voor onszelf.

Digitale geletterdheid

ICT is niet meer weg te denken uit het onderwijs. Vergeef me het cliché: het maakt onderdeel uit van de samenleving waar we onze leerlingen op voorbereiden en dus moeten we ze leren er mee om te gaan. Digitale geletterdheid. Ik vind het nog steeds een rare term (daar hebben we het nog wel een keer over) maar raar of niet: het zal nooit meer uit de basisschool verdwijnen. Eerder toenemen dan afnemen en het is één van de negen leergebieden van het nieuwe curriculum.nu.

Maar hoe zit het met onze eigen digitale geletterdheid? Als bovenschools ICT-coördinator, opererend in een organisatie met zo’n 65 medewerkers, schat ik dat meer dan de helft op dat vlak regelmatig te kort komt. Dan heb ik het niet over het werken met een leerlingvolgsysteem, een app of e-mail. Dat zit wel snor inmiddels. Lastiger wordt het als een leerling hulp vraagt bij het maken van een presentatie. Of als je een hyperlink wil invoegen in een bericht. Moet je dat kunnen als leerkracht op een basisschool? Ik denk dat je je dat eigen moet maken. Je moet meebewegen met de tijd en de ontwikkelingen. Je houdt toch ook niet vol dat de Berlijnse Muur bestaat omdat ie er nog stond toen je nog op de Pabo zat?

Begrijp me goed: ik heb het over basisvaardigheden. Niet over ‘computational thinking’. Dat is een domein dat je wat mij betreft mag overlaten aan de specialist binnen je school. Maar er is zoveel meer mogelijk als je eigenaarschap neemt over het ICT-component van je vak. In de bovenbouw maar ook in de onderbouw.

Niet eng, hooguit onbekend terrein waar je even je weg moet vinden. Geef jezelf de ruimte zoals je die ook aan je leerlingen geeft. Probeer eerst zelf een oplossing te vinden net zoals je dat ook van je leerlingen verwacht. Word zelfredzaam op het gebied van ICT. Zoek het uit. Het is niet alleen handig maar ook leuk!

Eigenaarschap

Wil je een quick win? Probeer de applicatie Book Creator in je groep. Hartstikke toepasselijk tijdens de kinderboekenweek. Je kunt het gebruiken op een pc, laptop, chromebook, tablet en iPad en is geschikt voor alle leerjaren. Met Book Creator maken je leerlingen hun eigen professioneel ogende (strip)boek met tekst en illustraties. Hoe leuk is dat! Ze maken bovendien niet alleen hun eigen boek maar zetten gaandeweg ook weer een paar fikse stappen voorwaarts in de digitale wereld waarin ze de rest van hun leven hun weg moeten zien te vinden. En jij ook…