LapBook als educatieve werkvorm

Door Tineke: yes! Op steeds meer plaatsen kom ik ze tegen; LapBooks. De werkvorm LapBooks is over komen waaien uit de USA. Thuisschoolmoeder Tammy Duby maakte met haar kinderen ‘boeken’ die, net als een Laptop, in hun schoot (lap) paste. En zo ontstond de naamgeving; LapBook.

De vormgeving van LapBooks wisselt veelal, maar de basis blijft hetzelfde. Een LapBook is een eenvoudige map die gevuld is met mini-boekjes, flapboekjes, klepjes en ander gevouwen materiaal.

Het maken van een LapBook is leuk en je onthoudt de stof beter. Mede hierdoor werk ik sinds 2009 met deze zeer effectieve werkvorm en wil je in deze blog inspireren hetzelfde te gaan doen.

Kies je doel

Tijdens het werken met deze werkvorm kun je er voor kiezen om deze in te zetten in de ‘vrije’ situaties als het uitwerken van een boekbespreking of het maken van een werkstuk. Deze manier van werken zie ik al veelvuldig langs komen op bijvoorbeeld de facebookgroep van midden- of bovenbouw wereld. Echt super leuk!

Je kunt er echter ook voor kiezen om deze werkvorm in te zetten tijdens educatieve momenten. Je gebruikt de werkvorm dan als aanvulling op je taal of rekenlessen. Ik doe dat als volgt: kies je onderwerp, kies je inhoud, vormgeving

Kies je onderwerp

Ik werk graag thematisch als het aankomt het maken van een educatief LapBook. Dit is handig tijdens het vullen. Je weet immers snel genoeg of een onderdeel er bij hoort of niet. Momenteel werk ik veelvuldig met de volgende thema’s:  woordsoorten, zinsontleding, spelling, grote getallen en bewerkingen, meten en meetkunde, breuken, procenten en tafels.

Richt je op de inhoud

Wanneer je thema bekend is, kun jij je gaan richten op de inhoud. Ik maak altijd een combinatie tussen de SLO leerdoelen en de methode. Op deze wijze sluit het LapBook aan bij de belevingswereld van de kinderen EN voldoen ik aan het vormgeven van de leerlijnen.

Praktisch gezien houdt dit in dat ik een schooljaar lang kan werken aan een thema. In de methode komt immers stukje bij beetje een leerlijn als grote getallen tevoorschijn. Elke keer als we iets nieuws leren, voegen we dit toe.

In de remedial teaching kies ik er voor om thematisch te werken en vul ik één LapBook per keer. We werken dan een les of 4 á 5 rondom bijvoorbeeld het thema meten en meetkunde. Na deze periode gaat hij mee naar school en kan hij daar worden aangevuld. Een LapBook is immers nooit klaar.

Vormgeving speelt een grote rol

Nu ik weet welk thema ik kies en welke inhoud het LapBook gaat krijgen, maak ik voor mezelf (en de kinderen) een voorbeeld. Ik ga op zoek naar de juiste mini-boekjes, flapboekjes, klepjes en ander vouw materiaal.

Al doende leert men, dus mijn LapBooks veranderen nogal eens van vormgeving. Net zo lang totdat ik een passende vormgeving heb gevonden voor mijn huidige klas. Ik houd immers rekening met het leerjaar, de vouwtechnieken, de opbergmogelijkheden en de bijpassende spelvormen.

Materiaal gebruik

Ik maak graag gebruik van diverse kleuren. Elke ‘boekje’ kopieer ik dan ook op een kleuren pallet. Zo kan elk kind zijn eigen LapBook samen stellen. En wordt het ondanks dezelfde inhoud toch een unieke productie.

Voor de buitenkant kies ik voor stevig A3 papier of voor elastomaps aan beide versies zitten voor- en nadelen. Maar deze twee hebben beide de mogelijkheid om ze goed op te bergen.

Aan de slag

Neem je tijd. Zeker in het begin moet je wat investeren. Kinderen zijn vaak onzeker over deze manier van werken en leunen in het begin erg op je voorbeeld. “Waar moest dit ook alweer, juf?”, “Doe ik het zo goed?”.  Laat je niet ontmoedigen! Alle begin is moeilijk. Denk maar eens aan de tijd die je het koste om uitteleggen waar je begint met je dictee woorden.

Vouw zelf drie of vier keer de boekjes. Op deze wijze kunnen de snelle kinderen door en de kinderen die er meer moeite mee hebben leren dat ze elke keer weer kunnen aanhaken bij je uitleg.

De inhoud van de flapjes heb ik zichtbaar op het bord geprojecteerd. Ook laat ik mijn voorbeeld altijd ergens slingeren. Sommige kinderen willen echt letterlijk overnemen wat ik heb geschreven, getekend of heb gedaan.

Tip: houd je bij een of twee werkjes per keer. Tijdens het maken van een LapBook wordt een groot beroep gedaan op de executieve functies. Dit kost energie!

Beoordelen of niet?

Tijdens het werken in een LapBook gaat het om het PROCES en niet om het eindresultaat. Ik heb dan ook nog nooit een LapBook beoordeelt. Nee, ook de vrije versies niet.

Ik wil graag dat de kinderen vrij blijven en aanvullen wat voor hen belangrijk is om deze stof tot zich te nemen. Dit lukt het beste in de remedial teaching setting, omdat een kind dan écht zelf kan bepalen WAT er in zijn LapBook terecht komt. Maar ook in de groepslessen kan je dit waarborgen.

Ik kijk wel over de schouder van een kind mee of het KLOPT wat het schrijft en vertelt. Het is immers een naslagwerk dat ze jarenlang kunnen gebruiken. Daarom is de enige echte check die ik de kinderen laat doen: kijken of ALLES er in zit. Dit doe ik aan de hand van afteken bladen.

Tentoonstellen of niet?

Voor mij is het maken van een LapBook echt een educatieve werkvorm. Een rekenschrift stel ik ook niet tentoon, maar ik merk dat dit voor kinderen vaak anders voelt als het gaat om hun LapBook. Zeker in de vrije situaties. In mijn klas heb ik dan ook een deel van de muur beschikbaar gesteld om af en toe LapBooks in het zonnetje te zetten. Je kunt een lijntje spannen en ze daar met knijpers aan vast maken. Op deze wijze beschadig je het LapBook niet en wordt het een mooie geheel. Laat ze echt tegen een muur rusten, want vaak zijn ze zwaarder dan een gemiddelde tekening.

Maar het allerliefste heb ik dat ze hun LapBook GEBRUIKEN! Vul je LapBook met effectieve werkvormen die de kinderen herhaald kunnen gebruiken. Denk aan spelletjes als het vinden van het juiste plaatje van een maand bij het getal van de maand, of het gebruiken van de trappen van het metriek stelsel of het gebruiken van je LapBook tijdens het maken van tafelsommen.