Het belang van balans
Op het moment van schrijven ben ik in Oostenrijk, op wintersportvakantie. Hoewel er weinig sneeuw ligt (het is erg warm, 8 graden), zijn de pistes goed te doen en een zonnetje tijdens de wintersport is natuurlijk altijd lekker. Ik ben grootgebracht met wintersport: al zolang ik mij kan herinneren trekken we met de familie ’s winters de bergen in. In mijn jongere jaren leerde ik skiën, sinds mijn twaalfde sta ik in goede balans op een snowboard. En hoewel ik graag beweer dat ik nog niet zo heel oud ben, kan ik inmiddels zeggen dat ik bijna 20 jaar snowboard ervaring heb.
Ik voel me dan ook hartstikke comfortabel op mijn board. Een zwarte piste of een blauwe: het maakt mij niet zoveel uit. Dat was in de eerste jaren wel anders. Leren snowboarden: wat een hel was dat. Ik geloof dat ik meer op de piste lag dan stond en mijn lijf zat onder de blauwe plekken. We weten dat je leert met vallen en opstaan: tijdens de wintersport is dat wel heel letterlijk. Dus na elke val sta je weer op en ga je door. En na een tijdje bezit je de vaardigheid om naar beneden te glijden, te blijven staan en te genieten!
Natuurlijk maak ik nog wel eens klappers. Dat hoort erbij. En ook dan sta ik weer op en ga ik weer door. Tot gisteren. Wat er gebeurde weet ik niet zo goed, maar het ene moment gleed ik nog rustig over een niet heel bijzonder stukje piste en het volgende moment lag ik languit. Ik rolde over mijn arm, dat voelde ik wel. Toen ik ging zitten voelde ik ook direct dat het niet goed zat. En hoewel ik heel eigenwijs beweerde dat ik nog wel naar beneden kon boarden, moest ik uiteindelijk toch toegeven dat dat niet meer ging lukken. Een sneeuwscooter heeft mij opgehaald en met de ambulance werd ik naar het ziekenhuis gebracht.
Balans
Waarom gebruik ik deze inleiding voor deze blog? Omdat dit alles te maken heeft met balans. Het hebben van een goed evenwicht is belangrijk voor ons. Niet alleen tijdens het uitoefenen van sporten zoals onder andere dansen, voetbal, judo, basketbal, schaatsen, turnen, hockey en dus snowboarden, maar ook tijdens ons dagelijks leven. Lopen, rennen, staan en zelfs zitten… Het zijn allemaal vaardigheden die je pas kunt doen wanneer je je evenwicht kunt houden. We vinden het zo vanzelfsprekend, dat we er eigenlijk niet zo vaak over nadenken. Totdat je onderuit glijdt en een röntgenfoto laat maken van je arm ;-).
Verminderde motoriek
De motorische ontwikkeling van kinderen gaat hard achteruit. Dit zien we al jaren en er zijn meerdere onderzoeken die deze gegevens tonen. Ik schrik daarvan. Een tijdje terug was ik op een school, waar we kinderen hadden getest op hun motorische vaardigheden. De school kwam heel zwak uit de test. En terwijl de directeur sputterde dat de test niet goed was, probeerde ik uit te leggen dat het niet aan de school lag. Dit is een landelijk probleem waar we ons heel veel zorgen om moeten maken. Niet omdat alle kinderen topatleten moeten worden, maar omdat kinderen in de toekomst problemen krijgen. Want nu vallen mensen terwijl ze aan het sporten zijn, maar hoe ziet dat er over 30 jaar uit? Vallen mensen dan al tijdens het wandelen?
Motoriek
Binnen mijn MRT praktijk Skills 2 Move testen we kinderen op vier verschillende vaardigheden. We kijken naar hoe de kracht van een kind is in armen en benen, hoe de coördinatie van een kind ontwikkeld is, of een kind kan stuiten en we onderzoeken dus in hoeverre de balans in orde is. Deze vier vaardigheden zijn eigenlijk de hoofdvaardigheden, waarin we al heel veel over de motoriek van een kind te weten komen. Natuurlijk zijn er nog meer en bij uitgebreide onderzoeken testen we ook zeker verder, maar met het bekijken van deze vier pijlers komen wij al een heel eind.
In volgende blogs zal ik nog eens terug komen op de andere vaardigheden (coördinatie, kracht, stuiten), maar in deze blog wil ik het belang van balans met jullie delen. Helaas wordt dit namelijk nogal eens onderschat. Terwijl een kind op school echt moeite kan hebben met functioneren als deze vaardigheid niet in orde is. Wanneer een kind namelijk niet ontspannen kan zitten, kan hij ook niet zijn aandacht bij jouw les houden. En hoewel we bij bewegend leren denken aan actief bewegen, kan het dus echt geen kwaad om ook eens te focussen op evenwicht en stilstaan.
Balans: een ding tegelijk
Onze hersenen zijn een wonderlijk iets. Ze kunnen van alles tegelijk en automatisch. Gelukkig maar, want anders zouden we dood neervallen tijdens het lopen. Nadenken over ademhalen en over hoe je loopt: dat lukt niet. Dat is tegelijkertijd ook wonderlijk. Want hoewel onze hersenen van alles tegelijk kunnen, kunnen we maar over een ding tegelijk nadenken. En dit zie je terug in de motoriek. Wanneer we iets nog niet kunnen, ligt al hun aandacht bij datgene wat we moeten leren. Dat kan een kaartspelletje zijn, of een moeilijke som. Maar ook een vaardigheid als rennen, lopen of simpelweg blijven zitten.
Lekker kunnen zitten
Vorige week ontving ik een mailtje van een school met daarin de vraag hoe ik dacht over hoog meubilair. Dit zou goed passen op een school die actief bezig is met bewegend leren. Ik ben dan ook zeker voorstander van hoog meubilair. Alleen wel met een kanttekening: je moet wel in je achterhoofd houden dat je een beroep doet op motorische vaardigheden van kinderen, die misschien nog niet goed ontwikkeld zijn.
Stel je voor: jij komt de teamkamer binnen lopen en alle stoelen en tafels zijn hoger dan dat jij bent. Niet meteen 8 meter hoog, maar ongeveer 30 centimeter hoger. Je moet met dit verschil al klimmen om op je stoel te gaan zitten. Dat is best een uitdaging toch? Wanneer je eenmaal zit, zul je hard je best doen te blijven zitten. Als je valt, val je immers van hoog! Zodra je op je stoel zit, ben je dus continu bezig met het bewaren van je evenwicht. Als dat vanzelf gaat, is er niet zoveel aan de hand. Als je dat moeilijk vindt… Dan ben je niet meer met je aandacht bij de teamvergadering, de gesprekken met je collega’s of het studiemoment. Dan ben je echt geconcentreerd met je lijf bezig.
Dus wanneer een school over wil gaan op hoog meubilair, bedenk dan goed bij welke kinderen dit past. Voor hogere groepen, waar de kinderen al wat verder zijn in hun ontwikkeling? Doen! Voor lagere groepen, waarbij de klim al een uitdaging op zich is? Doen, als je wil werken aan motorische ontwikkeling. Als je tijdens de les aandacht van het kind wil, zou ik er nog niet aan beginnen. Voor kinderen die wel op de stoel zouden passen, maar die veel moeite hebben met het bewaren van hun evenwicht? Ik zou kijken naar een alternatief, totdat hun evenwicht voldoende ontwikkeld is om goed op een stoel te kunnen blijven zitten.
Dus: het belang van balans
We weten het allemaal wel, hoe belangrijk het is om te kunnen blijven staan en zitten. Balans is de basis van het bewegen. Zonder een goed ontwikkeld evenwicht, geen beweging.
Toch wordt er in de klas niet zoveel aandacht aan besteed. Terwijl je eigenlijk al heel veel kunt doen om dit te oefenen. Het zijn de oefeningen waarbij je je buikspieren traint. Want die heb je hard nodig, wanneer je je evenwicht wil houden.
Ik heb al eens een blog geschreven met ideeën om balans te trainen tijdens het leren, maar nogmaals een paar activiteiten om in de klas toe te passen:
- Chinees boksen (incl download)
- Hinkelen
- Stoeltje op/stoeltje af
- Staan op een evenwichtsplankje
- Zitten op een fitnessbal of een luchtkussen
- Verschillende yoga oefeningen (Onderwijswereld-PO komt binnenkort met een set yogakaarten voor in de klas!)
- Oefenen met op 1 been staan
Afloop
Met mijn arm is het overigens goed gekomen hoor. Ik heb niets gebroken, de boel heeft gewoon een flinke klap gehad. Een kneuzing dus, wat met een beetje rust over gaat. De komende dagen mag ik helaas niet meer skiën, maar zoals ik al zei: het is mooi weer dus ik geniet lekker van een zonnetje. En de familie heeft me een nieuwe taak gegeven, ik mag de pannenkoeken bakken… Best een uitdaging met 1 arm, maar ach: ik heb de hele dag de tijd! En het is ook goed voor mijn fijn motorische ontwikkeling, maar daar ga ik het een andere keer over hebben ;-).