Ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters
Door Chantal: Bij kleuters wordt er vaak niet gesproken over hoogbegaafdheid, maar over een ontwikkelingsvoorsprong. Bij een ontwikkelingsvoorsprong loopt een leerling op één of meerdere gebieden voor vergeleken met zijn leeftijdsgenoten. Hoewel het lijkt dat deze kinderen er zelf gemakkelijk komen, hebben zij ook goede begeleiding nodig.
Intakegesprek
Het begint allemaal bij een goed intakegesprek. Een belangrijke bron van informatie, nog voor de leerling op school zit, is het intakegesprek. Wanneer je dit gesprek met ouders voert nog voor het kind op school zit, kun je vanaf het begin de leerling optimaal observeren. Een ouder kent zijn kind al vier jaar en weet als geen ander wat zijn kind al kan en vaak is dit binnen een gezin ook te vergelijken met broertjes/zusjes. Als een ouder bijvoorbeeld aangeeft dat hun zoon/dochter al puzzels maakt van 100 stukjes, geef ze op school dan ook een puzzel die hier op aansluit. Neem ouders serieus.
De eerste weken
In het intakegesprek heb je veel informatie gehad van ouders over hun kind en de eerste weken op school zijn dan ook erg cruciaal voor jou als leerkracht om het kind te observeren en in beeld te krijgen. Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong zijn goed in het zich aanpassen aan de norm. Binnen enkele weken zullen zij zich aanpassen aan wat er van hen verwacht wordt. Zorg als leerkracht dat je voldoende situaties creëert die aanspraak doen op de kwaliteiten van slimme kleuters. Open opdrachten zijn daarvoor bij uitstek geschikt. Ze geven ruimte voor onderzoeksvragen en experimenteren.
Met open opdrachten bedoel ik niet, leerlingen bijv de bouwhoek insturen zonder opdracht. Geef ze bijvoorbeeld dieren en blokken en vraag ze een dierentuin te ontwerpen. Zijn ze klaar, ga dan in gesprek met de leerling. Hoe zijn ze tot dit ontwerp gekomen? Hoe hebben ze de dieren van elkaar gescheiden. Zitten de jagers en de prooidieren apart van elkaar? Hebben ze naast de verblijven ook aan andere onderdelen van een dierentuin gedacht bijvoorbeeld een kassa. De vragen die jij als leerkracht stelt zijn belangrijk. Open en aanzetten tot nadenken.
Vaak hebben kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong andere verwachtingen van school en komen deze niet altijd overeen met de werkelijkheid. Het is dan ook in die eerste weken van groot belang om hier alert voor te zijn om teleurstelling en daarbij aanpassingsgedrag te voorkomen. De overgang van groep 2 naar groep 3 is vaak ook zo’n moment waarbij verwachtingen niet altijd overeenkomen met de realiteit.
Voorbeeld:
‘Juf, mag ik die opdracht doen?’
‘Nee, want dat is een opdracht voor groep 2 en jij zit in groep 1.’
‘Tuurlijk, wat denk je dat je bij deze opdracht moet doen?’
Leer- en persoonlijkheidseigenschappen
- Taalontwikkeling: Goede zinsbouw, ruime woordenschat, eigen gedachten goed onder woorden brengen;
- Intense betrokkenheid: Intens met dingen bezig zijn en op dat moment ook veel energie hebben;
- Diep denken: Denkt na over levensvragen, filosoferen over alledaagse zaken;
- Kennishonger: Nieuwsgierig, stelt vragen, heeft belangstelling voor zaken die niet direct verklaarbaar zijn;
- Logisch denken: Ziet verbanden, patronen en ontdekt/herkent relaties;
- Fantasie en creativiteit: Vindingrijk en creatief in het bedenken van oplossingen;
- Symboolverkenning: Geïnteresseerd in functies en toepassing van cijfers en letters;
- Sterk geheugen: Heeft een opvallend sterk geheugen;
- Aanpassingsvermogen: Heeft snel door wat er van hem verwacht wordt en past zich gemakkelijk aan.
Deze leer- en persoonlijkheidseigenschappen zijn niet bij iedere kleuter in dezelfde mate aanwezig. Het lijstje hierboven in daarom ook bedoeld om vanuit een ander perspectief te kijken. Bij slimme kleuters wordt vaak gedacht dat zij vooral behoefte hebben aan werkbladen. Niets is minder waar. Als er gewerkt wordt in de zone van naaste ontwikkeling, dan zal ook deze kleuter behoefte hebben aan concreet materiaal en handelend ervaring opdoen.
Knappe Kleuters
Ben je nog zoekende op school naar de signalering en begeleiding van kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong, dan is ‘Knappe Kleuters: signaleringsinstrument ontwikkelingsvoorsprong’ een middel om hier handen en voeten aan te geven. Voor meer informatie kun je kijken op: https://expertgroepontwikkelingsvoorsprong.nl/knappe-kleuters/
Bronvermelding
Schema: https://www.onderwijsmaakjesamen.nl/actueel/slim-kleuteren-hoofdstuk-2-ontwikkelingskenmerken-en-leereigenschappen/ Lees zeker ook de andere hoofdstukken over Slim kleuteren!