Uitdagend: leerlingen met een verbaal-performaal kloof
Door Tineke: Disharmonie is een veel voorkomend verschijnsel. Niet elk soort intelligentie is bij ieder kind even sterk ontwikkeld. Disharmonie laat zien dat de leerling in ontwikkeling sterke en zwakke kanten in hun aanlegprofiel hebben. We spreken van een disharmonisch profiel wanneer er significante verschillen bestaan tussen de verbale en de performale intelligentie. Ook wel aangeduid met de term verbaal-performaal kloof. Het verschil is een teken dat er iets aan de hand is waardoor de ontwikkeling van de verschillende soorten intelligentie niet harmonisch verloopt.
Bij een derde van de kinderen verschilt hun verbale IQ meer dan tien punten met hun performale IQ. Bij twaalf procent van de kinderen is er spraken van meer dan twintig punten verschil.
Wat de verbaal-performaal kloof in de praktijk betekent
Laten we in dit blog uitgaan van de twaalf procent van de leerlingen waarbij de score hoger dan 20 á 25 punten is. Dit maakt inzichtelijker waar dit type leerling tegen aan kan lopen in ons onderwijs. De leerling met een kleiner verschil in score zal hier nog steeds tegen aanlopen, maar zeer waarschijnlijk in mindere mate.
Wanneer de leerling sterker is in het verbale stuk, ligt het denken en redeneren in taal op een veel hoger niveau dan het praktische handelen. We zien een leerling die in staat is zijn plannen op zeer hoog niveau uit te denken én te verwoorden, maar mist de slagvaardigheid om ze passend uit te voeren.
We zien bij deze leerlingen dan ook vaak teleurstelling en/of frustratie. Het resultaat komt er anders uit te zien dan hij had bedacht. Ook loopt hij vaak vast omdat het hem heeft veel tijd heeft gekost om tot een oplossing te komen. Een constant gevoel van falen ligt op de loer.
Deze leerling kan nieuwe situaties proberen te ontwijken. In zijn hoofd wordt minder snel de koppeling tussen denken en handelen gelegd. Stiekem oefent hij, om pas ‘aan te gaan’ wanneer hij zeker weet dat hij het beheerst of kan beredeneren hoe het in elkaar zit. We zien dit met name op motorisch gebied. Denk aan knutsel opdrachten of het verwerken van je werkstuk in een Lapbook.
Veelal leggen deze leerlingen een vorm van ‘perfectionisme’ aan de dag. We kunnen dus niet al het bovengenoemde zomaar wijten aan de verbaal-performaal kloof.
Jouw helpende hand
Deze type leerling is veelzijdig in zijn verschijningsvorm en daarom soms lastig te begeleiden in het onderwijs. Het ligt immers erg aan totale intelligentie én de kloof. Om je toch wat handvatten te geven, vind je hierbij een aantal praktische tips waarmee jij bijna alle leerlingen met dit profiel op weg helpt.
– Ze zijn over het algemeen gebaat bij uitdaging op het verbale vlak (taal, geheugen, rekenen).
– Ze hebben echter hulp nodig bij het aanbrengen van structuur.
– Houd als leerkracht overzicht voor deze leerling.
– Plan samen met deze leerlingen hun werk.
Op deze wijze wordt de leerling niet onderschat op het gebied van uitdagende werk, maar anderzijds ook niet overschat op het vlak van zelfstandig werken.
Lukt het de leerling wel om overzicht te houden en te plannen, maar is er sprake van frustratie, omdat zijn hoofd sneller gaat dan zijn handelen? Dan is de leerling gebaat bij positieve feedback. De nadruk mag hierbij liggen op het leerproces in plaats van op het eind resultaat.
– Ga met deze leerling het gesprek aan.
– Vraag wat het kind precies in zijn hoofd had.
– Leer het kind een realistisch beeld van zichzelf opbouwen.
Meer weten?
Leerlingen met de profilering van een verbaal-performaal kloof kom ik veelal tegen in mijn praktijk. Het is een feestje om hen te begeleiden. Vooral op het gebied van een realistisch beeld van zichzelf opbouwen. Want scholen zijn tegenwoordig beter in staat om leerlingen uitdagingen te bieden dan ooit. Je kunt je echter voorstellen dat op het gebied van het correct gebruiken van executieve functies ook winst te behalen valt. Op het congres over executieve functies van onderwijswereld-po delen vele professionals graag hun kennis en praktische oplossingen met jou.