Leerlingen met een performaal-verbaal kloof

Door Tineke: Hoewel het profiel performaal-verbaal kloof minder vaak voorkomt dan de verbaal-performaal kloof, zijn er weldegelijk leerlingen met dit profiel. Leerlingen met een profiel als dit zijn vaak creatieve en snelle denkers. Ze denken vaak in concepten en kunnen een oplossing ineens voor zich zien. Deze leerlingen hebben een prima geheugen voor gebeurtenissen en doorzien snel overeenkomsten en verbanden. Het praktische handelen ligt bij deze leerlingen op een hoger niveau dan het handelen in taal.

Allemaal voordelen, toch? Echter de hoge performale intelligentie kan een keerzijde hebben in het onderwijs. Jij als leerkracht kan het verschil maken voor leerlingen met een verbaal-performaal kloof. Durf jij de uitdaging aan?

De uitdagingen

Een leerling met een hoge performale intelligentie kan in het onderwijs alsnog vertraging op lopen tijdens het leerproces. Er kan zelfs stagnatie ontstaan. Deze leerling wil graag handelend tot een oplossing komen. Deze leerling wil via handelen inzicht verwerven in de materie.

Automatiseringsprocessen, zoals tafels, topografie, woordjes leren in vreemde taal en begrijpend lezen, kosten meer moeite. Het levert zelfs op de lange termijn vaak frustratie op. Zowel voor het kind als voor jou als leerkracht. Het kind heeft zichtbaar hard gewekt, maar het komt er tijdens het toetsen niet uit.

In dit profiel zien we ook leerlingen met ‘woordvind-problemen’. Ze weten ergens wel wat ze willen zeggen, hoe het voorwerp heette of wat ze ook alweer wilde vragen, maar…. ze vinden er de woorden niet voor. We zien leerlingen die het lastig hebben in de sociale contacten. Ze hebben vaak sterk het gevoel dat het hen niet lukt over te dragen wat ze precies bedoelen. Dit kan leiden tot gefrustreerdheid, boosheid of zelfs clownesk gedrag.

Veel van deze leerlingen hebben moeite met begrijpend lezen. Verklarend vanuit de performaal-verbaal kloof, kunnen we stellen dat het kind te weinig beelden bij de tekst krijgt. De grootste keerzijde van dit profiel is echter dat leerlingen op school enorm worden onderschat!

Jouw helpende hand

Leerlingen met een performaal-verbaal kloof hebben baat bij een onderwijsomgeving waarin de leerstof OOK op andere (niet persé talige) wijze wordt aangeboden: visueel, tactiel, via geur of smaak (kinestetisch aanleren). Ze hebben echter geen baat bij onderwijs dat alleen maar voldoet aan hun voorkeursmanier van leren. Ze zijn gebaat bij een mooie mix. Ze moeten uiteindelijk ook mee met de wensen van de huidige maatschappij.

Jij kunt hierin als leerkracht een waardevolle brugfunctie hebben:

• Doe nieuwe dingen voor en laat het kind daarna stap voor stap met je meedoen.
• Herhaal de stappen/ handelingen regelmatig, zodat het kan inbedden in het lange termijn geheugen. Denk bijvoorbeeld aan de mondstand van de d-klank.
• Maak gebruik van voorbeelden die het kind aanspreekt.
• Zoek samen met de leerling de samenhang en richt je niet alleen op dingen uit zijn hoofd laten leren.
• Gebruik metaforen
• Stimuleer het kind om in eigen woorden te herhalen wat de opdracht is voordat het begint. Op deze manier ontstaat er een visueel beeld en bezinkt de opdracht in het performale.
• Leer ze passende strategieën aan om tot begrip te komen bij het lezen. Denk aan het markeren waar het antwoord op een vraag in de tekst terug te vinden is, het maken van een mindmap of schema.

Meer weten?

Ik ben dol op leerlingen met deze profilering. Tijdens mijn werkzaamheden in het speciaal onderwijs en in mijn eigen praktijk ben ik deze leerlingen veelvuldig tegengekomen. Daarnaast ben ik zelf iemand die op vele vlakken voldoet aan deze profilering. Op HET congres over executieve functies van Onderwijswereld-po deel ik graag mijn kennis EN praktische oplossingen met jou.